در شرایط کنونی که تحریم‌های اقتصادی به ابزاری کلیدی در سیاست‌های بین‌المللی تبدیل شده‌اند، ارزهای دیجیتال به عنوان یک پدیده نوظهور، نقش مهمی در تغییر معادلات مالی دارند.
ویژگی‌هایی مانند تراکنش‌های بدون واسطه بانکی، قابلیت انتقال سریع و عدم تمرکز، ارزهای دیجیتال را به گزینه‌ای جذاب برای کشورها و نهادهایی تبدیل کرده‌اند که در پی راه‌هایی برای دور زدن محدودیت‌های مالی هستند. مثلا روسیه بعد از اعمال تحریم‌های گسترده، استفاده از ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین، اتر و تتر را در تجارت نفت با کشورهایی نظیر چین و هند افزایش داده است. این روش‌ها به روسیه امکان می‌دهند تا با تبدیل ارزهای محلی به رمزارز و سپس روبل، بخشی از تجارت خود را از سیستم‌های مالی و سنتی جدا کنند.
سوال اصلی این جاست که آیا ارزهای دیجیتال واقعا راهی برای فرار از تحریم‌ها هستند یا تله‌ای پنهان که به مشکلات بیشتری منجر می‌شود؟ در ادامه به بررسی دقیق رابطه بین ارز دیجیتال و تحریم ها می‌پردازیم.
تحریم‌های اقتصادی ایران: چالش‌ها و محدودیت‌ها
تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی، به خصوص در حوزه‌های مالی و بانکی، بی‌شک تاثیرات عمیقی بر اقتصاد ایران داشته‌اند. این تحریم‌ها با هدف محدود کردن دسترسی ایران به منابع مالی جهانی، موجب شده‌اند تا نظام بانکی کشورها با چالش‌های متعددی مواجه گردد.
افزایش ریسک اعتباری بانک‌های ایرانی، یکی از مهم‌ترین پیامدهای این تحریم‌ها است. این امر باعث شده تا بانک‌های خارجی تمایل کمتری به همکاری با موسسات مالی ایرانی داشته باشند که نتیجه آن، افزایش هزینه‌های تامین مالی برای بانک‌های داخلی است.
همچنین محدودیت‌های اعمال شده بر سیستم بانکی، دسترسی ایرانیان به خدمات بانکی بین‌المللی را کاهش داده است؛ به گونه‌ای که افتتاح حساب در بانک‌های خارجی، استفاده از کارت‌های اعتباری بین‌المللی و بهره‌مندی از خدمات بانکداری الکترونیک با مشکلاتی جدی مواجه شده‌اند.
جدا از این، تحریم‌ها تاثیر مستقیمی بر ارزش پول ملی داشته‌اند. کاهش درآمدهای ارزی کشور، افزایش هزینه‌های واردات و کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی به اقتصادی ایران، منجر به کاهش ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی شده است. این کاهش ارزش پول ملی، قدرت خرید مردم را کاهش داده و بیشتر به تورم دامن زده است.
در این شرایط، برخی به دنبال راه‌حل‌هایی برای مقابله با محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها هستند. یکی از این راه‌حل‌ها استفاده از ارزهای دیجیتال است. رابطه بین ارز دیجیتال و تحریم به عنوان یک موضوع مهم مطرح شده است؛ به طوری که برخی ارزهای دیجیتال را ابزاری برای دور زدن تحریم‌ها می‌دانند، در حالی که می‌تواند مشکلاتی را به بار داشته باشد.
ارزهای دیجیتال: فرصتی برای دور زدن تحریم‌ها؟
در سال‌های اخیر و با افزایش فشار تحریم‌های بین‌المللی بر ایران، ارزهای دیجیتال به عنوان ابزاری نوین برای مقابله با این محدودیت‌ها مورد توجه قرار گرفته است. ویژگی‌هایی مانند عدم تمرکز، ناشناس بودن و قابلیت انتقال سریع، رمزارزها را به گزینه‌ای جذاب برای دور زدن تحریم‌ها تبدیل کرده است.
عدم تمرکز به این معناست که ارزهای دیجیتال تحت کنترل هیچ نهاد مرکزی نیستند و تراکنش‌ها به صورت همتا به همتا انجام می‌شوند. این ویژگی سبب شده که نظارت و کنترل روی تراکنش‌ها برای نهادهای تحریم کننده دشوار باشد. همچنین ناشناس بودن تراکنش‌ها، امکان ردیابی مبادلات مالی را کمتر کرده و قابلیت انتقال سریع، انجام تراکنش‌های بین‌المللی را بدون نیاز به سیستم‌های مالی سنتی فراهم می‌کند.
ایران نیز با درک این مزایا، تلاش‌هایی برای استفاده از ارزهای دیجیتال در راستای کاهش اثرات تحریم‌ها انجام داده است. برای نمونه در سال 2022، ایران نخستین واردات خود را به مبلغ 10 میلیون دلار با استفاده از یک رمزارز نامشخص و با دور زدن تحریم‌ها انجام داد. همچنین برخی مقامات ایرانی بر ضرورت استفاده از ارزهای دیجیتال برای دور زدن تحریم‌ها تاکید کرده‌اند.
البته استفاده از ارزهای دیجیتال نیز با چالش‌هایی همراه است. تحریم‌های بین‌المللی و مقررات سختگیرانه، دسترسی کاربران ایرانی به پلتفرم‌های بین‌المللی را محدود کرده است. انتخاب بهترین صرافی ارز دیجیتال خارجی برای ایرانیان بدون تحریم در این شرایط اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
تجربه ایران در استفاده از ارزهای دیجیتال
ایران در سال‌های گذشته به منظور کاهش تاثیر تحریم‌های اقتصادی، به استفاده از ارزهای دیجیتال روی آورده است. یکی از نخستین گام‌ها در این زمینه، ثبت نخستین سفارش رسمی واردات کالا به ارزش 10 میلیون دلار با استفاده از رمزارزها بود. این اقدام نشان‌دهنده تلاش ایران برای استفاده از فناوری‌های نوین در تجارت خارجی است.
همچنین توسعه رمزارز ملی با نام رمز ریال توسط بانک مرکزی ایران پیگیری شد. این رمزارز با هدف افزایش شفافیت مالی، کاهش هزینه‌های چاپ اسکناس و مقابله با پولشویی طراحی شده است. با این وجود، چالش‌هایی مانند نبود زیرساخت‌های مناسب و اعتماد عمومی به این پروژه وجود دارد.
جالب است بدانید ایران و روسیه در حال همکاری برای ایجاد یک استیبل کوین مشترک با پشتوانه طلا هستند. این توکن که به عنوان توکن منطقه خلیج فارس شناخته می‌شود، قرار است در تجارت خارجی میان دو کشور مورد استفاده قرار گیرد. این همکاری می‌تواند گامی مهم در جهت کاهش وابستگی به دلار و مقابله با تحریم‌ها باشد.
با وجود این تلاش‌ها، چالش‌هایی مانند عدم پذیرش گسترده رمزارزها در سطح بین‌المللی، خطرات امنیتی و مشکلات قانونی همچنان وجود دارد. در این بین، پروژه‌هایی مانند بیت بانک؛ جدیدترین پروژه بابک زنجانی در دنیای ارزهای دیجیتال نیز مطرح هستند که به بررسی و نظرات دقیقی نیاز دارند.
موانع و چالش‌های استفاده از ارزهای دیجیتال در ایران
با افزایش توجه به ارزهای دیجیتال در ایران، موانع و چالش‌های فراوانی در مسیر استفاده از این فناوری نوین وجود دارد. یکی از مهم‌ترین موانع، نبود قوانین مشخص و شفاف در حوزه رمزارزها است. عدم وجود قانون‌گذاری دقیق سبب شده فعالیت صرافی‌ها و کاربران با ابهامات قانونی مواجه شود.
از سوی دیگر، خطرات امنیتی نیز یکی از چالش‌های اساسی این حوزه است. نبود نظارت کافی، زمینه‌ساز فعالیت افراد سودجو و کلاهبرداران شده است. این افراد با سواستفاده از عدم آگاهی کاربران، درگاه‌های معاملاتی ناامنی را ایجاد کرده و این منجر به از دست رفتن سرمایه‌ها می‌شود. به همین خاطر، رابطه بین ارز دیجیتال و تحریم هم مثبت و هم مخرب تلقی می‌شود.
جمع‌بندی رابطه بین ارز دیجیتال و تحریم
ایران با استفاده از ارزهای دیجیتال، تلاش کرده است تا تاثیر تحریم‌های اقتصادی را در سال‌های اخیر کاهش دهد. ویژگی‌هایی مانند عدم تمرکز و انتقال سریع، این ارزها را به ابزارهایی برای مقابله با محدودیت‌ها تبدیل کرده است. با این وجود، چالش‌هایی نظیر نبود قوانین شفاف، خطرات امنیتی و نگرانی‌هایی بابت پولشویی، مانع از استفاده کامل از این فناوری شده است. از این رو، رابطه بین ارز دیجیتال و تحریم ها در ایران نیازمند سیاست‌گذاری دقیق و ایجاد زیرساخت‌های مناسب است.
