ارزهای دیجیتال به عنوان پدیده‌ای نوظهور در جهان به حساب می‌آیند که به سرعت در حال تغییر مسائل مالی سنتی هستند. این دارایی‌های دیجیتال با تسهیل تراکنش‌های بین‌المللی، کاهش هزینه‌ها و افزایش شفافیت، توجه بسیاری از موسسات مالی، بانک‌ها و سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرده‌اند.
با این وجود، نوسانات شدید قیمتی، چالش‌های امنیتی و نظارتی، به عنوان موانعی برای پذیرش این دارایی‌ها به صورت گسترده و در سطح عمومی محسوب می‌شوند. از طرفی، تاثیر این ارزها بر اقتصاد جهانی و سیستم‌های پرداخت، اهمیت بالایی دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با تاثیر ارز دیجیتال بر اقتصاد با ما همراه باشید.
6 پیشران کلان تأثیر کریپتو بر اقتصاد جهان
برای بررسی تاثیر ارز دیجیتال بر اقتصاد لازم است تا با شش پیشران کلان تأثیر کریپتو بر اقتصاد جهان آشنا شوید که عبارت‌اند از:
1- شمول مالی و دسترسی بونکد (Unbanked)
ارزهای دیجیتال با ارائه راهکارهای مالی جایگزین، امکان دسترسی به خدمات مالی را برای افرادی فراهم می‌کنند که به سیستم‌های بانکی قدیمی دسترسی ندارند. این امر، منجر به بهینه‌سازی اقتصادی و کاهش نابرابری می‌شود.
2- کاهش هزینه و زمان تراکنش‌های برون‌مرزی
تراکنش‌های بین‌المللی با استفاده از ارزهای دیجیتال می‌توانند به طور قابل توجهی سریع‌تر و ارزان‌تر از روش‌های قدیمی و سنتی مانند سیستم‌های بانکی و حواله‌های بین‌المللی و Remittance انجام شوند. ازاین‌رو تجارت و نقل و انتقالات مالی یا Financial Inclusion آسان‌تر از همیشه انجام می‌گیرند.
3- رقابت در سیاست پولی؛ دارایی ضدتورمی و سقف عرضه
از آنجایی که برخی از ارزهای دیجیتال از قابلیت ضد تورمی برخوردار هستند؛ رقیب ارزهای فیات محسوب می‌شوند و به عنوان ابزاری برای حفظ ارزش در برابر تورم در Monetary Policy عمل می‌کنند.
4- بازار سرمایه گذاری نو (ICO، IEO، RWA)
ظهور ارزهای دیجیتال یا ICO و IEO منجر به پیدایش روش‌های جدیدی همانند Binance برای ایجاد دارایی‌های قابل معامله همانند ICO، IEO و RWA شده؛ به همین دلیل فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدیدی به وجود آمده است.
5- نوآوری در پرداخت خرد و اقتصاد پلتفرمی (Web3)
یکی دیگر از تاثیر ارز دیجیتال بر اقتصاد جهانی، امکان پرداخت با هزینه کم و افزایش کنترل کاربران بر داده‌ها و دارایی‌هایشان است.
6- فشار بر نظام بانکداری سنتی و تولد CBDCها
پتانسیل ارزهای دیجیتال برای ارائه خدمات مالی ارزان‌تر و کارآمدتر، فشار زیادی به سیستم بانک‌ها وارد کرده و آن‌ها را به سمت توسعه ارزهای دیجیتال CBDC ترغیب کرده است.
تاثیر ارز دیجیتال بر اقتصاد ایران
در ایران، ارزهای دیجیتال در حال ایجاد فرصت‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها و تسهیل تجارت غیررسمی هستند؛ با این حال، سیاست‌گذاری در این حوزه نیازمند دقت بالایی است. از تاثیر ارز دیجیتال بر اقتصاد ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دورزدن تحریم و تسویه دلاری-تتر
ارزهای دیجیتال، به‌ویژه تتر Tether (USDT)، ابزاری برای دور زدن برخی تحریم‌های بین‌المللی و انجام تسویه‌های مالی در تجارت خارجی، به‌ویژه با کشورهایی که روابط بانکی محدودی با ایران دارند را فراهم کرده‌اند.
- ماینینگ به‌عنوان صنعت برق‌بر و منبع ارزآوری
استخراج ارزهای دیجیتال یا Mining در ایران به دلیل تعرفه‌های نسبتا پایین برق، به یک صنعت تبدیل شده است و ضمن مصرف قابل توجه برق و Energy Consumption، می‌تواند منبعی برای کسب درآمد ارزی باشد.
- چالش‌های رگولاتوری (بانک مرکزی، مالیات، FATF)
عدم وجود قوانین مشخص در زمینه ارزهای دیجیتال در ایران، چالش‌هایی را برای بانک مرکزی در زمینه سیاست‌های پولی، سازمان امور مالیاتی و Tax Regulation در بحث مالیات‌ستانی و همچنین در رابطه با استانداردهای FATF ایجاد کرده است.
- فرصت جذب سرمایه خارجی در استارتاپ‌های بلاک‌چینی
فناوری بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال، زمینه‌ای نوظهور برای استارتاپ‌ها در ایران فراهم کرده و پتانسیل جذب سرمایه‌گذاری خارجی را در این حوزه با وجود محدودیت‌ها دارا است.
مزایا و معایب کلیدی در مقیاس جهانی
یکی دیگر از مواردی که باید در بحث تاثیر ارز دیجیتال بر اقتصاد مورد بررسی قرار بگیرد، مزایا و معایب این دارایی بر جهان است که در ادامه به شرح آن‌ها می‌پردازیم.
مزایا: محافظت در برابر تورم، فراگیری مالی، محرک نوآوری
ارزهای دیجیتال، به ویژه آن‌هایی که عرضه محدودی دارند مانند بیت‌کوین Bitcoin و Ethereum و Stablecoin به عنوان ابزاری برای محافظت در برابر تورم در نظر گرفته می‌شوند؛ چراکه افزایش عرضه آن‌ها توسط یک نهاد مرکزی کنترل نمی‌گردد.
آن‌ها همچنین می‌توانند به فراگیری مالی کمک کنند و امکان دسترسی به خدمات مالی را برای جمعیت‌های فاقد حساب بانکی در سراسر جهان فراهم آورند. علاوه بر این، فناوری زیربنایی ارزهای دیجیتال، یعنی بلاک‌چین، یک محرک نوآوری قدرتمند به شمار می‌آید.
معایب: نوسان بالا، ریسک امنیتی و جرایم سایبری، ردپای کربنی PoW
یکی از بزرگ‌ترین معایب ارزهای دیجیتال نوسان بالای قیمت آن‌ها است که می‌تواند سرمایه‌گذاری در آن‌ها را پرریسک سازد. از طرفی، ریسک‌های امنیتی و جرایم سایبری مانند هک شدن صرافی‌ها و کیف پول‌ها، تهدیدی جدی برای دارایی‌های دیجیتال محسوب می‌شوند. در نهایت، مکانیسم اجماع اثبات کار Proof of Work و Proof of Stake که توسط برخی از بزرگ‌ترین ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین استفاده می‌شود، مشکلات کربنی قابل توجهی دارد و نگرانی‌های زیست‌محیطی را به دنبال داشته است.
نقش رمزارزها در رکود و تورم
در شرایط تورمی یا Inflation Hedge، برخی رمزارزها RWA Tokenization با عرضه ثابت به عنوان ابزاری برای حفظ ارزش در برابر کاهش قدرت خرید پول فیات مطرح می‌شوند و در دوران رکود اقتصادی، رمزارزها می‌توانند به عنوان دارایی‌های پرریسک با نوسانات بالا، تحت فشار فروش قرار گیرند. در ادامه به بررسی دقیق‌تر می‌پردازیم.
بیت‌کوین و طلا دیجیتال؛ همبستگی یا واگرایی با شاخص S&P500
در گذشته، بیت‌کوین به عنوان “طلای دیجیتال” و یک دارایی غیروابسته در نظر گرفته می‌شد، اما در سال‌های اخیر همبستگی آن با شاخص‌های سهام، به ویژه S&P500، افزایش یافته است، به این معنی که در شرایط ریسک‌پذیری یا ریسک‌گریزی بازار، هر دو دارایی تمایل به حرکت در یک جهت دارند.
استیبل‌کوین‌ها، دلارزایی نوین و مخاطرات دی‌پگ
استیبل‌کوین‌ها با هدف حفظ ارزش ثابت نسبت به یک دارایی دیگر ایجاد شده‌اند و به عنوان ابزاری برای آسان‌تر کردن معاملات در اکوسیستم کریپتو و حفظ ارزش در برابر نوسانات عمل می‌کنند. با این حال، خطر دی‌پگ همواره وجود دارد و می‌تواند منجر به ضررهای قابل توجهی برای دارندگان آن‌ها شود.
مثال ونزوئلا، آرژانتین: پناهگاه تورمی یا ریسک تازه؟
در کشورهایی با تورم بالا مانند ونزوئلا و آرژانتین، ارزهای دیجیتال به عنوان یک جایگزین مناسب برای حفظ ارزش در برابر کاهش قدرت خرید پول ملی مطرح شده‌اند. با این حال، نوسانات بالای خود این دارایی‌ها و عدم قطعیت‌های نظارتی می‌توانند آن‌ها را به یک ریسک تازه برای شهروندان تبدیل کنند.
آینده بانکداری و سیستم مالی با کریپتو
آینده بانکداری و سیستم مالی با کریپتو شاهد تغییرات عظیمی خواهد بود که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
دیفای (DeFi)؛ تهدید یا مکمل بانک‌ها
امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) یا Ripple ODL و Uniswap با ارائه خدمات مالی بدون واسطه‌های قدیمی، می‌تواند به عنوان یک تهدید برای مدل‌های کسب‌وکار بانک‌های سنتی مطرح شود. با این حال، DeFi همچنین می‌تواند فرصت‌هایی را برای بانک‌ها ایجاد کند تا با ترکیب فناوری‌های آن، کارایی و نوآوری را در خدمات خود افزایش دهند و به بازارهای جدید دسترسی پیدا کنند.
بانک مرکزی و CBDC – نمونه یوان دیجیتال و روپیه دیجیتال
بانک‌های مرکزی در سراسر جهان در حال بررسی و آزمایش ارزهای دیجیتال Central Bank (CBDC Digital Yuan) هستند. یوان دیجیتال چین و روپیه دیجیتال هند نمونه‌هایی از تلاش‌ها برای بهره‌گیری از مزایای ارزهای دیجیتال در سطح ملی و افزایش کنترل دولت بر سیستم‌های مالی و تسهیل پرداخت‌ها هستند.
پل‌های ریل‌تایم (JP Morgan Onyx, Ripple ODL)
پلتفرم JP Morgan Onyx و راهکار ODL (On-Demand Liquidity) از Ripple نمونه‌هایی از تلاش‌ها برای ایجاد زیرساخت‌های پرداخت بین‌المللی یا Cross-Border Payment در لحظه با استفاده از فناوری بلاک‌چین و دارایی‌های دیجیتال هستند. این راهکارها هدفشان کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت و شفافیت در تراکنش‌های فرامرزی برای مؤسسات مالی و کسب‌وکارها است.
مسیر قانون‌گذاری و استانداردسازی
مسیر قانون‌گذاری و استانداردسازی ارز دیجیتال در جهان به صورت زیر است:
میکا (MiCA) اروپا و لایحه FIT21 آمریکا
MiCA در اروپا با هدف ایجاد یک چارچوب قانونی هماهنگ برای دارایی‌های دیجیتال در اتحادیه اروپا، شفافیت و حمایت از مصرف‌کنندگان را افزایش می‌دهد و شرایطی را برای ارائه‌دهندگان خدمات دارایی‌های رمزی تعیین می‌کند.
در مقابل، لایحه US FIT21 Act به دنبال تقسیم مسئولیت نظارتی بین کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) و کمیسیون معاملات آتی کالا (CFTC) برای دارایی‌های دیجیتال است و تلاش می‌کند تا ابهامات قانونی را در این حوزه کاهش دهد.
شفافیت مالیاتی و AML در صرافی‌ها
صرافی‌های ارز دیجیتال تحت فشارهای فزاینده‌ای برای رعایت مقررات شفافیت مالیاتی و مبارزه با پولشویی (AML) قرار دارند تا از استفاده از این پلتفرم‌ها برای فعالیت‌های غیرقانونی جلوگیری شود.
چالش تعارض حریم خصوصی و نظارت دولتی
تلاش‌های دولت‌ها برای نظارت بر تراکنش‌های ارزهای دیجیتال به منظور مبارزه با جرایم مالی، با چالش تعارض حریم خصوصی کاربران روبه‌رو است؛ زیرا بسیاری از طرفداران رمزارزها بر ناشناس بودن و حفظ حریم خصوصی در تراکنش‌های مالی تاکید دارند.
اثرات زیست‌محیطی و جابه‌جایی به اثبات سهام
استخراج ارزهای دیجیتال مبتنی بر مکانیسم اثبات کار (PoW)، مانند بیت‌کوین، به دلیل نیاز به محاسبات پیچیده و مصرف بالای انرژی الکتریکی، نگرانی‌های زیست‌محیطی قابل توجهی را ایجاد کرده است. برای جلوگیری از این اثرات، Renewable Energy در کنار راهکارهای زیر توصیه شده‌اند.
چک لیست سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران
چک لیست سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران برای بهره‌گیری از ارزهای دیجیتال به شرح زیر است.
تنوع دارایی، آموزش ریسک، ارزیابی مقررات محلی
تخصیص سرمایه به طیف متنوعی از دارایی‌های دیجیتال برای کاهش ریسک، کسب دانش کافی درباره ریسک‌های این بازار پرنوسان و درک کامل مقررات و قوانین AML/KYC مربوط به سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال در حوزه قضایی خود از اهمیت بالایی برای سرمایه‌گذاران برخوردار است.
برای سیاست‌گذاران نیز ایجاد برنامه‌های آموزش ریسک برای عموم مردم در کنار تدوین قوانین روشن و متناسب با ریسک‌های این حوزه، و همچنین ارزیابی دقیق مقررات بین‌المللی برای ایجاد هماهنگی و جلوگیری از سوءاستفاده ضروری است.
تدوین چارچوب Sandbox برای نوآوری بلاک‌چین
ایجاد چارچوب‌های Sandbox یا محیط‌های آزمایشی قانون‌گذاری، به استارتاپ‌ها و شرکت‌های فعال در حوزه بلاک‌چین امکان می‌دهد تا نوآوری‌های خود را در یک فضای کنترل‌شده آزمایش کنند و این امر به سیاست‌گذاران کمک می‌کند تا درک بهتری از فناوری و ریسک‌های آن پیدا کرده و قوانین متناسب‌تری تدوین کنند.
همچنین، برای سرمایه‌گذاران توجه به پروژه‌هایی که در چنین محیط‌های آزمایشی فعالیت می‌کنند، می‌تواند نشانه‌ای از تعهد آن‌ها به رعایت مقررات و پتانسیل رشد بلندمدت باشد؛ اما همچنان ارزیابی دقیق ریسک‌های سرمایه‌گذاری ضروری است.
جمع بندی؛ اقتصاد جهانی در آستانه عصر کریپتو
در این مطلب به تاثیر ارز دیجیتال بر اقتصاد پرداختیم. اقتصاد جهانی در آستانه عصر کریپتو Cryptocurrency و Blockchain با فرصت‌های بی‌سابقه‌ای برای تحول در سیستم‌های پرداخت با Lightning Network، سرمایه‌گذاری و تجارت بین‌الملل روبرو است؛ اما چالش‌های ناشی از نوسانات، مسائل امنیتی و نیاز به قانون‌گذاری هماهنگ در سطح جهانی وجود دارد.
برای درک بیشتر چطور ارز دیجیتال در زندگی روزمره مون میتونه جا باز کنه؟ این مقاله را مطالعه نمایید.
پرسش های متداول
- آیا ارزهای دیجیتال می‌توانند جایگزین کامل پول فیات شوند؟ در حال حاضر با توجه به نوسانات و مسائل نظارتی، جایگزینی کامل بعید به نظر می‌رسد؛ اما رقابت وجود خواهد داشت.
- اثر رمزارزها بر نرخ ارز ملی در کشورهای درحال توسعه چیست؟ می‌توانند به عنوان ابزاری برای دور زدن محدودیت‌های ارزی و حفظ ارزش در برابر تورم Inflation Rate عمل کنند، با این حال ریسک نوسانات خود را نیز دارند
- آیا ورود CBDCها رمزارزهای خصوصی را به حاشیه می‌برد؟ بستگی به طراحی و مقررات CBDCها دارد؛ ممکن است رقابت افزایش یابد یا چارچوب جدیدی برای فعالیت رمزارزهای خصوصی ایجاد شود.
