فهرست مطالب
Toggleمارکت کپ (Market Cap) یا ارزش بازار، یک شاخص مهم در بازارهای مالی به حساب میآید که ارزش کل یک شرکت سهامی عام یا یک ارز دیجیتال را نشان میدهد. این معیار به ما کمک میکند تا اندازه و اهمیت یک دارایی را در مقایسه با سایر داراییها ارزیابی کنیم. در دنیای ارزهای دیجیتال (Cryptocurrencies)، مارکت کپ یکی از مهمترین ابزارها برای تحلیل و تصمیمگیری است. در این بخش میخواهیم به پرسش مارکت گپ چیست؟ پاسخ دهیم.
مارکت کپ دقیقا چه هست و چه نیست؟
مارکت کپ (Market Cap) یا ارزش بازار، یک شاخص مهم برای تعیین اندازه یک ارز دیجیتال است و از ضرب قیمت فعلی در تعداد کل توکنهای در گردش به دست میآید. این شاخص، برخلاف قیمت که تنها ارزش یک واحد از یک دارایی را نشان میدهد، ارزش کل یک پروژه را منعکس مینماید؛ بنابراین یک ارز دیجیتال با قیمت واحد پایینتر، میتواند ارزش بازار (Market Cap) بسیار بالاتری نسبت به یک ارز دیجیتال با قیمت واحد بالاتر داشته باشد. این تفاوت، مفهوم خطای واحد (Unit Bias) را به وجود میآورد که در آن، سرمایهگذاران به اشتباه فکر میکنند که یک توکن ارزانتر، پتانسیل رشد بیشتری دارد.
در بازارهای سهام، مارکت کپ به طور معمول با تعداد سهام کل شرکت و قیمت آنها محاسبه میشود و ارزش کلی شرکت را نشان میدهد. اما در دنیای ارزهای دیجیتال (Cryptocurrency)، این شاخص علاوه بر نشان دادن ارزش کل، به عنوان ابزاری برای سنجش اعتبار، ریسک و مقایسه بین پروژهها عمل میکند. در حالی که در هر دو بازار، این شاخص برای مقایسه بین داراییها استفاده میشود، اما به دلیل ماهیت پرنوسان و تکنولوژی جدید ارزهای دیجیتال، مارکت کپ کاربرد زیادی در تحلیل ریسک و رشد دارد.
فرمول محاسبه مارکت کپ با مثال گامبهگام
اگر میخواهید بدانید مارکت گپ چیست، باید از فرمول محاسبه آن نیز اطلاع داشته باشید. مارکت کپ (Market Cap) یا ارزش بازار، با یک فرمول ساده محاسبه میشود:
فرمول پایه:
Market Cap = Price × Circulating Supply
مثال عددی ساده
فرض کنید ارز دیجیتال Alpha قیمتی معادل $5 و عرضه در گردش آن 100,000,000 توکن باشد.
$ Market Cap_{Alpha} = $5 \times 100,000,000 = $500,000,000 $
بنابراین، مارکت کپ ارز دیجیتال Alpha معادل ۵۰۰ میلیون دلار است.
جفتارزها و اثر قیمت مرجع
مارکت کپ میتواند بر اساس جفتارزهای (Trading Pairs) مختلفی مانند USD، USDT یا حتی IRR محاسبه شود. در پلتفرمهای تحلیل مانند کوینمارکتکپ (CoinMarketCap)، از دلار آمریکا (USD) به عنوان واحد مرجع استفاده میشود تا یک استاندارد جهانی برای مقایسه فراهم شود. این استاندارد، به سرمایهگذاران کمک میکند تا ارزش واقعی یک ارز را در مقایسه با سایر داراییها به طور دقیقتری درک نمایند.
ارزش بازار رقیقشده (FDV) چیست و چه تفاوتی با مارکت کپ دارد؟
ارزش بازار رقیقشده (Fully Diluted Valuation – FDV) یک شاخص مهم در تحلیل ارزهای دیجیتال است که ارزش کل یک پروژه را در صورتی که تمام توکنهای آن در گردش بودند، تخمین میزند. این شاخص، به سرمایهگذاران کمک میکند تا دید جامعتری نسبت به ارزش یک پروژه در آینده داشته باشند. درواقع ارزش بازار، یکی دیگر از موارد مهم در بحث مارکت گپ چیست، به حساب میآید.
تفاوت اصلی FDV و مارکت کپ (Market Cap) در تعداد توکنهایی است که در فرمول محاسبه لحاظ میشوند.
- مارکت کپ: این شاخص تنها تعداد توکنهای در گردش (Circulating Supply) را در نظر میگیرد و ارزش فعلی پروژه را نشان میدهد.
- FDV: این شاخص کل عرضه (Total Supply) توکنها، شامل توکنهای قفلشده، توکنهای تیم، و توکنهای تخصیصدادهنشده را در نظر میگیرد.
فرمول محاسبه FDV
FDV = Price × Total Supply
چرا فاصله زیاد FDV با مارکت کپ یک هشدار است؟
اگر فاصله بین FDV و مارکت کپ یک پروژه زیاد باشد، به این معنی است که بخش بزرگی از توکنها هنوز در گردش نیستند. این موضوع یک هشدار (Warning) برای سرمایهگذاران است؛ زیرا ورود ناگهانی این توکنها به بازار میتواند باعث فشار فروش (Selling Pressure) و در نتیجه رقیقشدن ارزش (Value Dilution) شود. در این شرایط، قیمت هر توکن ممکن است به شدت کاهش پیدا کند. به همین دلیل، بررسی این نسبت یک امر مهم در تحلیل پروژهها محسوب میشود.
نسبتهای کاربردی
نسبت FDV به Market Cap به شما کمک میکند تا اندازه ریسک رقیقشدن ارزش را درک کنید. اگر این نسبت بالا باشد، یعنی ریسک بالایی وجود دارد. در حوزه دیفای (DeFi)، نسبت FDV به TVL (Total Value Locked) نیز برای سنجش ارزشگذاری یک پروژه نسبت به ارزش داراییهای قفلشده در آن، مورد استفاده قرار میگیرد. این نسبتها به سرمایهگذاران کمک میکنند تا دقیقتر، ارزش پروژهها را ارزیابی کنند.
طبقهبندی داراییها بر اساس اندازه ارزش بازار
ارزش بازار، یک ابزار مهم برای طبقهبندی ارزهای دیجیتال و ارزیابی ریسک آنها است. این طبقهبندی به سرمایهگذاران کمک میکند تا ریسک و پتانسیل رشد هر پروژه را به طور دقیقتری بسنجند. اگر میخواهید بدانید ارزش بازار چیست، موارد زیر را مطالعه کنید:
- مگاکپ (Megacap): این داراییها ارزش بازاری بالاتر از ۲۰۰ میلیارد دلار دارند، مانند بیتکوین و اتریوم. این پروژهها پایدار بوده و ریسکشان پایینتر است، اما پتانسیل رشد آنها محدود است.
- لارجکپ (Large-cap): ارزش بازار این داراییها بین ۱۰ تا ۲۰۰ میلیارد دلار است. این پروژهها ثبات خوبی دارند، اما پتانسیل رشد آنها کمتر از پروژههای کوچکتر است.
- میدکپ (Mid-cap): ارزش بازار این داراییها بین ۲ تا ۱۰ میلیارد دلار است و پتانسیل رشد بالاتری نسبت به لارجکپها دارند، اما ریسک آنها نیز بیشتر است.
- اسمالکپ (Small-cap): ارزش بازار این داراییها بین ۳۰۰ میلیون تا ۲ میلیارد دلار است. این پروژهها معمولاً پرریسکتر هستند و در صورت موفقیت، میتوانند سودهای بزرگی را به همراه داشته باشند.
- میکروکپ (Microcap): ارزش بازار این داراییها بین ۵۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار است و بسیار پرریسک و مستعد دستکاری (Manipulation) هستند، اما در صورت رشد، میتوانند سودهای نجومی را برای سرمایهگذاران به ارمغان بیاورند.
- نانوکپ (Nanocap): ارزش بازار این داراییها کمتر از ۵۰ میلیون دلار است و بسیار پرریسک و مستعد پامپ و دامپ (Pump and Dump) هستند و در اکثر موارد به شکست میانجامند.
چرا مارکت کپ مهم است؟ ۴ کاربرد عملی
برای آن که بدانید ارزش بازار چیست، لازم است تا از اهمیت مارکت کپ نیز مطلع شوید:
سنجش ریسک سرمایهگذاری و بلوغ پروژه
مارکت کپ به ما کمک میکند تا ریسک (Risk) یک پروژه را ارزیابی کنیم؛ پروژههای بزرگتر، با ثباتتر و ریسکشان کمتر است.
مقایسه همردهها (Layer1ها، میمکوینها، پرایوسیکوینها و …)
با استفاده از مارکت کپ میتوان پروژههای همرده را با هم مقایسه کرد، مثلا لایه اولیها (Layer1s) یا میمکوینها (Meme Coins) را مقایسه کرد.
پایش چرخهها با BTC Dominance و شاخصهای TOTAL/TOTAL2/TOTAL3
مارکت کپ برای پایش چرخههای بازار (Market Cycles) و جریان سرمایه، با استفاده از شاخصهایی مانند تسلط بیتکوین (BTC Dominance) و شاخصهای TOTAL، ضروری است.
مدیریت سبد: وزندهی بر اساس اندازه بازار (امنیت در برابر بازده)
مارکت کپ (Market Cap) یا ارزش بازار، یک ابزار مهم برای مدیریت سبد (Portfolio Management) است. با استفاده از این شاخص، سرمایهگذاران میتوانند سبد خود را بر اساس ریسکپذیری (Risk Tolerance) و اهداف بازدهی خود، وزندهی کنند. برای مثال، سرمایهگذاران محافظهکار ممکن است بخش عمده سبد خود را به داراییهای مگاکپ (Megacap) و لارجکپ (Large-cap) مانند بیتکوین و اتریوم اختصاص دهند، زیرا این داراییها از ثبات بیشتری برخوردارند.
در مقابل، سرمایهگذارانی که به دنبال بازدهی بالا هستند، ممکن است بخش کوچکتری از سبد خود را به داراییهای میدکپ (Mid-cap) یا اسمالکپ (Small-cap) اختصاص دهند که پتانسیل رشد بالاتری دارند. این رویکرد به سرمایهگذاران اجازه میدهد تا تعادلی بین امنیت (Security) و بازدهی (Return) برقرار کنند.
شاخصها و نسبتهای کمکی کنار مارکت کپ
برای تحلیل جامعتر یک پروژه و بازار در بحث مارکت گپ چیست، باید مارکت کپ (Market Cap) را در کنار شاخصها و نسبتهای کلیدی دیگر بررسی کرد:
حجم معاملات ۲۴ساعته و Volume/Market Cap Ratio
حجم معاملات ۲۴ساعته (24-hour Trading Volume)، میزان کل خرید و فروش یک دارایی را در یک روز نشان میدهد. نسبت حجم به مارکت کپ (Volume/Market Cap Ratio)، به ما میگوید که یک دارایی چقدر نقدینگی (Liquidity) دارد و در برابر نوسانات قیمت چقدر پایدار است.
دامیننس بیتکوین (BTC.D)
دامیننس بیتکوین (BTC.D)، درصد مارکت کپ (Market Cap) بیتکوین نسبت به کل بازار است. صعود (Increase) این شاخص معمولاً به این معنی بوده که سرمایه از آلتکوینها (Altcoins) به سمت بیتکوین در جریان است، در حالی که نزول (Decrease) آن میتواند نشانهای از آغاز آلتسیزن (Altcoin Season) باشد.
TOTAL / TOTAL2 / TOTAL3
این شاخصها، مارکت کپ کل بازار را نشان میدهند. TOTAL ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال، TOTAL2 ارزش کل بازار به جز بیتکوین و TOTAL3 ارزش کل بازار به جز بیتکوین و اتریوم را نشان میدهد. با رصد این شاخصها، میتوان جریان سرمایه را از یک بخش به بخش دیگر بازار تحلیل کرد.
عوامل اثرگذار بر مارکت کپ (بخش عملیاتی برای تحلیل)
مارکت کپ (Market Cap)، برخلاف آنچه ممکن است به نظر برسد، تنها یک عدد ثابت نیست، بلکه مجموعهای از عوامل متغیر است که هر یک میتوانند بر آن تأثیر بگذارند. برای یک تحلیلگر، شناخت این عوامل در بحث ارزش بازار چیست، مهم است.
قیمت و عرضه در گردش (پیشرانهای مستقیم فرمول)
قیمت (Price) و عرضه در گردش (Circulating Supply) دو عامل مستقیم در فرمول مارکت کپ (Market Cap) هستند. هرگونه تغییر در این دو عامل، به طور مستقیم، ارزش بازار را تغییر میدهد. برای مثال، اگر قیمت افزایش یابد و عرضه ثابت بماند، مارکت کپ نیز افزایش مییابد.
توکنومیک و زمانبندی آزادسازی (Vesting/Unlocks)
توکنومیک (Tokenomics) یا اقتصاد توکن، نقش بسیار مهمی در مارکت کپ دارد. عواملی مانند زمانبندی آزادسازی توکنها (Token Unlocks) میتوانند با افزایش ناگهانی عرضه، فشار فروش ایجاد کرده و مارکت کپ را کاهش دهند. همچنین، توکنسوزی (Token Burning) میتواند با کاهش عرضه، ارزش بازار را افزایش دهد.
سنتیمنت و خبر، اقتصاد کلان، فعالیت نهنگها
سنتیمنت (Sentiment) یا احساسات بازار، اخبار (News)، اقتصاد کلان (Macroeconomics) و فعالیت نهنگها (Whales) (سرمایهگذاران بزرگ) میتوانند به طور غیرمستقیم بر مارکت کپ تأثیر بگذارند. برای مثال، یک خبر مثبت یا یک خرید بزرگ توسط یک نهنگ میتواند باعث افزایش قیمت و در نتیجه افزایش مارکت کپ شود.
کیفیت حجم معاملات (خطر واشتریدینگ در صرافیهای بیاعتبار)
حجم معاملات (Trading Volume) یک شاخص مهم برای ارزیابی اعتبار مارکت کپ محسوب میشود. اگر یک پروژه حجم معاملات بالایی داشته باشد، اما در صرافیهای بیاعتبار لیست شده باشد، ممکن است با پدیده واشتریدینگ (Wash Trading) مواجه باشد، که در آن حجم معاملات به صورت مصنوعی افزایش داده میشود.
محدودیتها و سوءبرداشتهای رایج
تا به اینجا از بحث مارکت گپ چیست دریافتیم که ارزش بازار، یک شاخص قدرتمند برای تحلیل بازار بوده، اما دارای محدودیتهایی است که باید به آنها توجه کرد. سوءبرداشتهای رایج درباره این شاخص میتواند منجر به تصمیمگیریهای نادرست در سرمایهگذاری شود.
مارکت کپ ارزش ذاتی یا کیفیت فناوری/تیم را نشان نمیدهد
بزرگترین سوءبرداشت این است که مارکت کپ (Market Cap)، ارزش ذاتی (Intrinsic Value)، کیفیت تیم یا نوآوری یک پروژه را نشان میدهد. در واقع، این شاخص صرفا به قیمت و عرضه وابسته است و نمیتواند میزان کاربرد، پذیرش یا موفقیت فنی یک پروژه را نشان دهد. پروژههایی با تیمهای قوی و فناوریهای پیشرفته ممکن است به دلیل نداشتن هیاهو و جذب سرمایه، مارکت کپ پایینی داشته باشند.
کوینهای مرده/گمشده در محاسبه لحاظ نمیشوند
در محاسبه مارکت کپ (Market Cap)، تعداد کوینهای در گردش (Circulating Supply) لحاظ میشود، اما کوینهای گمشده (Lost Coins) یا کوینهای مرده (Dead Coins) از این تعداد کم نمیشوند. این امر باعث میشود که مارکت کپ یک پروژه در واقعیت، کمتر از مقداری باشد که نشان داده میشود.
حجم ساختگی میتواند تصویر نقدینگی را مخدوش کند
حجم معاملات (Trading Volume)، یکی از عوامل مهم در ارزیابی مارکت کپ است. با این حال، پدیدههایی مانند واشتریدینگ (Wash Trading) که در آن حجم معاملات به صورت مصنوعی افزایش داده میشود، میتوانند تصویر نقدینگی (Liquidity Picture) یک پروژه را مخدوش کنند. این موضوع، به ویژه در صرافیهای کوچکتر و پروژههای با مارکت کپ پایین، رایج است و تحلیلگران باید با دقت این مورد را بررسی کنند.
تفاوت مارکت کپ با TVL (در پروتکلهای دیفای)
مارکت کپ (Market Cap)، ارزش کل یک ارز دیجیتال (Cryptocurrency) را نشان داده، در حالی که ارزش کل قفلشده (TVL)، ارزش کل داراییهای قفلشده در یک پروتکل دیفای (DeFi Protocol) را نشان میدهد. در واقع، مارکت کپ ارزش خود توکن پروژه و TVL ارزش نقدینگی یا وثیقه قفلشده در آن پروتکل را منعکس میکند.
استفاده کاربردی در سرمایهگذاری (راهنمای قدمبهقدم)
در ادامه یک راهنمای گامبهگام برای استفاده از این شاخص آورده شده است:
- تعیین هدف و ریسکپذیری: پیش از هر اقدامی، باید هدف سرمایهگذاری و میزان ریسکپذیری (Risk Tolerance) خود را مشخص کنید. اگر به دنبال ثبات هستید، پروژههای با مارکت کپ (Market Cap) بالا برای شما مناسبترند.
- غربال پروژهها بر اساس اندازه بازار و FDV: با استفاده از مارکت کپ و ارزش بازار رقیقشده (FDV)، پروژهها را بر اساس اندازه آنها فیلتر کنید. توجه به فاصله زیاد بین این دو شاخص میتواند یک هشدار مهم باشد.
- بررسی نقدینگی: شاخصهایی مانند حجم معاملات (Trading Volume) و نسبت حجم به مارکت کپ (Volume/Market Cap Ratio) را بررسی کنید تا از نقدینگی (Liquidity) و پایداری قیمت پروژه مطمئن شوید.
- سنجش توکنومیک: توکنومیک (Tokenomics) پروژه را تحلیل کنید تا از تأثیر آزادسازی توکنها (Token Unlocks)، توکنسوزی (Token Burning) و نرخ تورم (Inflation) بر قیمت آگاه باشید.
- مقایسه همردهها؛ اجتناب از بایاسِ «توکن ارزان»: پروژههای همرده را بر اساس مارکت کپ مقایسه کنید و هرگز به دلیل قیمت پایین واحد (Low Unit Price)، یک توکن را ارزشمندتر تلقی نکنید.
- چینش سبد نمونه: یک سبد سرمایهگذاری مناسب میتواند شامل بیشترین سهم (Larger Allocation) برای داراییهای با مارکت کپ بالا برای ثبات و سهم کوچکتر (Smaller Allocation) برای داراییهای با مارکت کپ پایین برای پتانسیل رشد بیشتر باشد. این کار به شما اجازه میدهد که یک تعادل بین ریسک و بازدهی برقرار کنید.
تفاوت مارکت کپ با TVL (در پروتکلهای دیفای)
همانطور که اشاره شد، ارکت کپ (Market Cap)، ارزش کل یک ارز دیجیتال (Cryptocurrency) را نشان میدهد، در حالی که ارزش کل قفلشده (TVL)، ارزش کل داراییهای قفلشده در یک پروتکل دیفای (DeFi Protocol) را نشان میدهد. در واقع، مارکت کپ ارزش خود توکن پروژه و TVL ارزش نقدینگی یا وثیقه قفلشده در آن پروتکل را ارائه میکند.
آشنایی سریع با CoinMarketCap
کوینمارکتکپ یکی از محبوبترین ابزارهای تحلیل بازار کریپتو (Crypto) است که به شما امکان میدهد تا اطلاعات مربوط به ارزهای دیجیتال را به سرعت و به طور موثر بررسی کنید. این ابزار برای هر کسی که به دنبال سرمایهگذاری در این بازار است، ضروری است.
- رتبهبندی بر اساس مارکت کپ: در صفحه اصلی کوینمارکتکپ، میتوانید لیستی از ارزهای دیجیتال را مشاهده کنید که بر اساس مارکت کپ (Market Cap)، از بزرگ به کوچک، مرتب شدهاند. این رتبهبندی به شما کمک میکند تا به سرعت ارزهای دیجیتال برتر بازار را شناسایی کنید.
- فیلتر دستهها: با استفاده از فیلترهای موجود، میتوانید ارزها را بر اساس دستهبندی آنها (مانند توکنهای NFT، هوش مصنوعی (AI) و …) دستهبندی کنید و پروژههای مورد علاقه خود را پیدا کنید.
- ساخت واچلیست (Watchlist): با ساخت یک واچلیست (Watchlist)، میتوانید ارزهای دیجیتال مورد علاقه خود را به طور منظم رصد کنید و تغییرات قیمت و مارکت کپ آنها را زیر نظر بگیرید.
صفحه جزئیات هر کوین
در صفحه جزئیات هر کوین، میتوانید اطلاعات کاملی را مشاهده کنید:
- نمودار قیمت (Price Chart): نمودار قیمت به شما اجازه میدهد تا روند قیمت یک ارز دیجیتال را در بازههای زمانی مختلف بررسی کنید.
- عرضه (Supply): در این بخش، اطلاعات مربوط به عرضه در گردش (Circulating Supply)، عرضه کل (Total Supply) و عرضه حداکثر (Max Supply) را مشاهده میکنید که برای محاسبه مارکت کپ و FDV ضروری است.
- مارکتها (Markets): این بخش لیستی از صرافیهایی را نشان میدهد که میتوانید ارز دیجیتال مورد نظر را در آنها معامله کنید و حجم معاملات (Trading Volume) در هر صرافی را بررسی کنید.
- اخبار (News): در این قسمت، آخرین اخبار و تحولات مربوط به آن ارز دیجیتال نمایش داده میشود.
مارکت کپ، قطبنمای سرمایهگذاری در کریپتو
مارکت کپ یا ارزش بازار یکی از شاخصهای مهم در تحلیل رمزارزهاست که اندازه و جایگاه یک پروژه را نشان میدهد. سرمایهگذاران با استفاده از آن میتوانند داراییها را مقایسه و ریسکها را مدیریت کنند. با این حال، مارکت کپ بیانگر کیفیت تیم، ارزش واقعی یا فناوری پروژه نیست و میتواند تحتتأثیر دادههای نادرست یا حجمهای ساختگی قرار گیرد. از این رو باید در کنار شاخصهای دیگری مانند حجم معاملات، FDV، TVL و دامیننس بیتکوین بررسی شود. درک درست از این معیار، به سرمایهگذاران کمک میکند تا در بازاری پرنوسان، انتخابهای هوشمندانهتری داشته باشند و بین داراییهای کمریسک و پرپتانسیل تعادل ایجاد کنند.
پرسش های متداول
- آیا مارکت کپ قیمت را تعیین میکند یا برعکس؟ قیمت و عرضه در گردش، مارکت کپ را تعیین میکنند، بنابراین قیمت تأثیر مستقیمتری بر مارکت کپ دارد.
- فرق مارکت کپ با FDV چیست و کِی به FDV توجه کنیم؟ مارکت کپ (Market Cap) بر اساس عرضه در گردش و ارزش بازار رقیقشده (FDV) بر اساس عرضه کل محاسبه میشود و در زمان بررسی ریسک آزادسازی توکنها به FDV توجه میکنیم.
- چرا توکنی با قیمت کمتر، مارکت کپ بالاتری از توکنِ گرانتر دارد؟ زیرا مارکت کپ (Market Cap)، حاصلضرب قیمت در تعداد توکنهای در گردش است و یک توکن ارزانتر میتواند عرضه بیشتری داشته باشد.
- نسبت Volume/Market Cap چه چیزی درباره نقدشوندگی میگوید؟ این نسبت، قدرت نقدشوندگی یک دارایی را نشان میدهد؛ هرچه این نسبت بالاتر باشد، نقدشوندگی آن دارایی بهتر است.
- تفاوت مارکت کپ در کریپتو و سهام چیست؟ مفهوم هر دو مشابه است، اما در کریپتو به دلیل نوسان و ماهیت خاص پروژهها، کاربرد آن در تحلیل ریسک و رشد بیشتر است.
- مارکت کپ با TVL چه فرقی دارد؟ مارکت کپ (Market Cap) ارزش خود توکن و ارزش کل قفلشده (TVL) ارزش داراییهای قفلشده در یک پروتکل را نشان میدهد.
- آیا مارکت کپ بالا همیشه بهتر است؟ مارکت کپ بالا نشاندهنده ثبات بیشتر است، اما پتانسیل رشد کمتری دارد و برعکس.