فاندینگ ریت، نرخ تأمینی است که در معاملات فیوچرز دائمی Perpetual Futures برای همگام‌سازی قیمت فیوچرز با قیمت بازار اسپات Spot Market استفاده می‌شود. این نرخ، هر ۸ ساعت یک بار بین معامله‌گران موقعیت‌های خرید و فروش تبادل می‌شود تا از واگرایی قیمت‌ها جلوگیری کند.
هر تریدر فیوچرز باید فاندینگ ریت (Funding Rate) را بشناسد؛ زیرا می‌تواند مستقیماً بر سود یا زیان معاملات تأثیر بگذارد و حتی فرصت‌های آربیتراژ ایجاد کند.
فاندینگ ریت در یک نگاه ساده
فاندینگ ریت (Funding Rate) یا نرخ تأمین مالی، ابزاری مهم در دنیای معاملات فیوچرز دائمی است که به منظور همگام نگه‌داشتن قیمت قرارداد فیوچرز با قیمت واقعی دارایی در بازار اسپات به کار می‌رود.
برخلاف قراردادهای فیوچرز سنتی که تاریخ انقضا دارند، قراردادهای دائمی تاریخ سررسید مشخصی ندارند و همین موضوع نیاز به مکانیزمی برای جلوگیری از واگرایی قیمت را ایجاد می‌کند.
ارتباط فاندینگ با قراردادهای دائمی و بازار اسپات
هدف اصلی فاندینگ ریت، لنگر انداختن قیمت فیوچرز دائمی به قیمت اسپات است. تصور کنید قیمت یک دارایی در بازار فیوچرز دائمی بالاتر از قیمت آن در بازار اسپات معامله می‌شود.
برای ترغیب معامله‌گران به فروش در فیوچرز و خرید در اسپات و به این ترتیب نزدیک کردن قیمت‌ها، فاندینگ ریت مثبت می‌شود. در این حالت، معامله‌گران لانگ کسانی هستند که باید به معامله‌گران شورت هزینه تأمین مالی پرداخت کنند. این پرداخت‌ها، فشار خرید را در فیوچرز کاهش و فشار فروش را افزایش می‌دهد تا قیمت‌ها به هم نزدیک شوند. برعکس، اگر قیمت فیوچرز پایین‌تر از اسپات باشد، فاندینگ ریت منفی می‌شود و این بار معامله‌گران شورت هستند که باید به معامله‌گران لانگ پرداخت کنند. این سازوکار، یک تعادل پویا بین دو بازار ایجاد می‌کند.
فاندینگ ریت مثبت، منفی و صفر؛ معنی هرکدام برای لانگ-ها و شورت-ها
فاندینگ ریت سه حالت اصلی دارد که هر کدام پیامدهای خاص خود را برای معامله‌گران موقعیت‌های لانگ و شورت دارند:
- فاندینگ ریت مثبت: وقتی فاندینگ ریت مثبت است، به این معنی است که قیمت قرارداد فیوچرز دائمی بالاتر از قیمت اسپات معامله می‌شود. در این شرایط، معامله‌گران لانگ موقعیت‌ها کسانی هستند که باید هزینه تأمین مالی را به معامله‌گران شورت بپردازند. این وضعیت نشان‌دهنده یک احساس صعودی کلی در بازار است، زیرا تقاضا برای موقعیت‌های خرید در فیوچرز بیشتر است.
- فاندینگ ریت منفی: در مقابل، اگر فاندینگ ریت منفی باشد، نشان می‌دهد که قیمت قرارداد دائمی (Perpetual Futures) پایین‌تر از قیمت اسپات معامله می‌شود. در این حالت، معامله‌گران شورت موقعیت‌ها کسانی هستند که باید هزینه تأمین مالی را به معامله‌گران لانگ بپردازند. این وضعیت معمولاً به دلیل احساسات نزولی قوی در بازار رخ می‌دهد، جایی که تقاضا برای موقعیت‌های فروش بیشتر است.
- فاندینگ ریت صفر: فاندینگ ریت صفر به این معنی است که قیمت قرارداد آتی (Futures Contract) دائمی تقریباً با قیمت اسپات برابر است. در این شرایط، هیچ پرداختی بین معامله‌گران لانگ و شورت صورت نمی‌گیرد. این حالت نشان‌دهنده تعادل بین خریداران و فروشندگان در بازار فیوچرز است و معمولاً در بازارهای با نوسان کم یا در دوره‌هایی که قیمت‌ها تثبیت شده‌اند، دیده می‌شود.
مکانیزم عمل؛ چگونه نرخ تأمین مالی قیمت را همگرا می‌کند؟
فاندینگ ریت در معاملات فیوچرز دائمی، نه یک کارمزد معاملاتی است و نه پرداختی به صرافی. در واقع، این یک مکانیسم همگراکننده قیمت است که بین خود معامله‌گران تبادل می‌شود.
هدف اصلی این مکانیزم این است که قیمت قرارداد فیوچرز دائمی، تا حد امکان به قیمت لحظه‌ای دارایی در بازار اسپات نزدیک بماند. اگر قیمت فیوچرز از قیمت اسپات منحرف شود، پرمیوم ریت (Premium Rate) وارد عمل می‌شود تا معامله‌گران را تشویق به انجام معاملاتی کند که قیمت‌ها را دوباره به هم نزدیک می‌کند.
جریان وجوه بین پوزیشن-ها (لانگ پرداخت → شورت یا بالعکس)
فاندینگ ریت یک جریان مستقیم وجوه بین معامله‌گران موقعیت‌های لانگ و شورت ایجاد می‌کند. بیایید ببینیم این جریان چطور کار می‌کند:
- اگر فاندینگ ریت مثبت باشد: این اتفاق زمانی می‌افتد که قیمت فیوچرز بالاتر از قیمت اسپات معامله می‌شود. در این حالت، معامله‌گران لانگ (Long Position) یعنی کسانی که موقعیت خرید باز دارند، باید هزینه‌ای را به معامله‌گران شورت یعنی کسانی که موقعیت فروش باز دارند، پرداخت کنند. این پرداخت، انگیزه بیشتری برای باز کردن پوزیشن‌های شورت در فیوچرز ایجاد می‌کند و به تدریج قیمت فیوچرز را به سمت قیمت اسپات پایین می‌آورد.
- اگر فاندینگ ریت منفی باشد: این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که قیمت فیوچرز پایین‌تر از قیمت اسپات معامله می‌شود. در این سناریو، معامله‌گران شورت (Short Position) هستند که باید هزینه‌ای را به معامله‌گران لانگ پرداخت کنند. این پرداخت، افراد را تشویق می‌کند تا پوزیشن‌های لانگ باز کنند و در نتیجه قیمت فیوچرز به سمت بالا و به سمت قیمت اسپات حرکت می‌کند.
پرداخت دوره‌ای ۸ ساعته در صرافی‌های اصلی
این تبادل وجوه، که همان پرداخت فاندینگ ریت است، در فواصل زمانی مشخص و معمولاً هر ۸ ساعت یک بار در اکثر صرافی‌های اصلی معاملات فیوچرز دائمی اتفاق می‌افتد. این بازه‌های زمانی ثابت باعث می‌شود معامله‌گران بتوانند هزینه‌ها یا درآمدهای احتمالی خود را پیش‌بینی کنند.
فرمول محاسبه فاندینگ ریت (به زبان معامله‌گر)
برای یک تریدر، درک فرمول فاندینگ ریت ضروری است، چون مستقیماً روی جیب او تأثیر می‌گذارد. به زبان ساده، فاندینگ ریت شامل دو بخش اصلی است که با هم ترکیب می‌شوند تا نرخ نهایی را بسازند: نرخ بهره ثابت و پرمیوم ریت متغیر.
فرمول:
Funding Rate=Interest Rate+Premium Index
این نرخ سپس در ارزش اسمی پوزیشن شما ضرب می‌شود تا مبلغ فاندینگ نهایی که باید بپردازید یا دریافت کنید، به دست آید.
نرخ بهره ثابت + پرمیوم ریت متغیر
- نرخ بهره (Interest Rate): این بخش یک نرخ ثابت و معمولاً کوچک است که تفاوت نرخ بهره بین دو ارز پایه و مظنه را نشان می‌دهد. برای مثال، در جفت ارز BTCUSDT، این نرخ نشان‌دهنده تفاوت نرخ بهره بین بیت‌کوین و تتر است. اکثر صرافی‌ها این نرخ را به صورت ثابت و معمولاً 0.01% در نظر می‌گیرند. این نرخ به صورت سالانه محاسبه می‌شود و سپس برای بازه‌های ۸ ساعته تنظیم می‌شود.
- پرمیوم ایندکس (Premium Index): این بخش قسمت متغیر و مهم‌تر فرمول است که تلاش می‌کند قیمت فیوچرز دائمی را با قیمت اسپات همگام کند. شاخص پریمیوم ایندکس نشان‌دهنده تفاوت قیمت بین فیوچرز و اسپات است.
- اگر قیمت فیوچرز > قیمت اسپات باشد، پرمیوم ایندکس مثبت است. این یعنی تقاضای خرید در فیوچرز بیشتر است.
- اگر قیمت فیوچرز < قیمت اسپات باشد، پرمیوم ایندکس منفی است. این یعنی تقاضای فروش در فیوچرز بیشتر است.
مثال عددی روی BTCUSDT با لوریج ۱۰×
فرض کنید می‌خواهیم فاندینگ ریت را برای یک پوزیشن لانگ BTCUSDT با لوریج ۱۰X و BTC Funding محاسبه کنیم.
اگر قیمت فیوچرز کمی بالاتر از اسپات باشد، پرمیوم ایندکس مثبت خواهد بود.
$\text{Funding Rate} = \text{Interest Rate} + \text{Premium Index} $$ \text{Funding Rate} = 0.01% + 0.02% = 0.03% $
عوامل اثرگذار بر نوسان Funding Rate
فاندینگ ریت یک شاخص پویا و متغیر است که تحت تأثیر عوامل متعددی نوسان می‌کند. درک این عوامل برای معامله‌گران فیوچرز دائمی ضروری است تا بتوانند تغییرات فاندینگ ریت را پیش‌بینی کرده و استراتژی‌های معاملاتی خود را متناسب با آن تنظیم کنند. از این عوامل اثرگذار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لوریج جمعی تریدرها: هرچه تریدرها لوریج بیشتری در پوزیشن‌های لانگ استفاده کنند، فاندینگ ریت تمایل به مثبت شدن پیدا می‌کند. برعکس، اگر پوزیشن‌های شورت با لوریج بالا غالب باشند، فاندینگ ریت منفی می‌شود.
- احساسات بازار و شاخص ترس/طمع: احساسات صعودی و طمع باعث می‌شود تریدرها به سمت لانگ شدن بروند و فاندینگ ریت مثبت بماند. در مقابل، ترس و بدبینی، تمایل به شورت شدن را افزایش داده و فاندینگ ریت را منفی می‌کند.
- سیاست و فرمول صرافی‌ها: هر صرافی ممکن است فرمول محاسبه فاندینگ ریت یا بازه‌های زمانی پرداخت را کمی متفاوت تعیین کند. این تفاوت‌ها می‌تواند منجر به نوسانات متفاوتی در فاندینگ ریت بین صرافی‌های مختلف شود.
- تفاوت قیمت اسپات و فیوچرز: اگر قیمت فیوچرز از قیمت اسپات بالاتر باشد، فاندینگ ریت مثبت می‌شود تا لانگ‌ها هزینه پرداخت کنند. اگر قیمت فیوچرز کمتر از اسپات باشد، فاندینگ ریت منفی می‌شود تا شورت‌ها هزینه پرداخت کنند.
چه زمانی فاندینگ می‌تواند سیگنال برگشت روند باشد؟
فاندینگ ریت، فراتر از یک هزینه یا درآمد ساده، می‌تواند به عنوان یک شاخص احساسات بازار عمل کرده و سیگنال‌های مهمی از برگشت روند قیمت را به معامله‌گران بدهد. درک این سیگنال‌ها برای تریدرهایی که به دنبال فرصت‌های معاملاتی هستند، حیاتی است.
فاندینگ بالا در سقف‌های قیمتی
یکی از قوی‌ترین سیگنال‌های برگشت روند، مشاهده فاندینگ ریت‌های مثبت و بسیار بالا در زمانی است که قیمت دارایی در حال رسیدن به سقف‌های قیمتی خود است. این اتفاق نشان‌دهنده طمع بیش از حد در بازار است، جایی که تعداد زیادی از معامله‌گران با لوریج بالا، در حال باز کردن پوزیشن‌های خرید هستند و حاضرند هزینه گزاف فاندینگ را بپردازند.
وقتی اکثریت بازار در یک جهت قفل شده و به نقطه اشباع می‌رسد، احتمال برگشت روند و اصلاح قیمت افزایش می‌یابد. به بیان ساده، فاندینگ ریت بسیار بالا در سقف‌ها، می‌تواند نشانه‌ای از “اوج هیجان و پایان روند صعودی” باشد، زیرا سوخت لازم برای حرکت بیشتر رو به بالا به تدریج ته می‌کشد.
فاندینگ منفی ممتد به‌عنوان محرک اسپایک صعودی
در مقابل، فاندینگ ریت‌های منفی و ممتد، به خصوص در زمان‌هایی که قیمت در حال تثبیت یا حتی افت جزئی است، می‌تواند یک سیگنال قوی برای برگشت روند صعودی و یک اسپایک قیمتی ناگهانی باشد. فاندینگ ریت منفی نشان می‌دهد که بخش زیادی از بازار در موقعیت فروش Short قرار گرفته‌اند و مجبورند به معامله‌گران لانگ پول پرداخت کنند.
این وضعیت فشار روانی و مالی زیادی بر فروشندگان Short وارد می‌کند. در چنین شرایطی، یک حرکت کوچک صعودی در قیمت می‌تواند باعث لیکویید شدن زنجیره‌ای پوزیشن‌های شورت شود. این لیکوییدیشن‌ها به معنای بسته شدن اجباری پوزیشن‌های شورت با خرید دارایی در بازار است که به نوبه خود، فشار خرید را به شدت افزایش داده و منجر به یک اسپایک صعودی ناگهانی و شدید در قیمت می‌شود.
استراتژی‌های عملی با تکیه بر Funding Rate
فاندینگ ریت نه تنها یک شاخص احساسی بازار است، بلکه می‌تواند معملیبنایی برای استراتژی‌های معاملاتی سودآور و همچنین ابزاری برای مدیریت ریسک در معاملات فیوچرز باشد. درک نحوه استفاده از آن برای هر تریدر فیوچرز دائمی مهم است.
- آربیتراژ فاندینگ بین صرافی‌ها: این استراتژی با بهره‌گیری از تفاوت نرخ Funding Fee یک دارایی بین دو صرافی کار می‌کند. برای مثال، می‌توانید در صرافی با فاندینگ مثبت بالا، پوزیشن شورت باز کرده و همزمان در صرافی دیگر، همان مقدار دارایی را لانگ کنید تا ریسک قیمت را پوشش دهید. سود شما از دریافت پرداخت‌های فاندینگ بالاتر در یک صرافی و پرداخت کمتر یا دریافت در صرافی دیگر حاصل می‌شود.
- لانگ اسپات + شورت فیوچرز برای کسب Funding: این استراتژی، معروف به کَری ترید، شامل خرید فیزیکی دارایی در بازار اسپات و همزمان باز کردن یک پوزیشن شورت با همان حجم در فیوچرز دائمی است. هدف از این کار، خنثی کردن نوسانات قیمت و کسب درآمد منظم از دریافت پرداخت‌های فاندینگ مثبت از پوزیشن شورت فیوچرز است. این روش در بازارهای صعودی با فاندینگ مثبت بالا، بسیار جذاب خواهد بود.
- مدیریت ریسک در اهرم بالا (کاهش خطر لیکویید): فاندینگ ریت می‌تواند هزینه‌های پنهانی برای پوزیشن‌های با اهرم (Leverage) بالا ایجاد کند و به سرعت مارجین شما را تحلیل ببرد. اگر فاندینگ ریت علیه پوزیشن شما باشد، پرداخت‌های دوره‌ای می‌تواند به نقطه لیکوییدیشن شما نزدیک‌تر شود. مدیریت ریسک با اهرم گامی موثر در این مسیر است.
مقایسه کارمزد فاندینگ در صرافی‌های محبوب
کارمزد فاندینگ، در واقع پرداختی است که بین معامله‌گران موقعیت‌های خرید و فروش تبادل می‌شود و نه کارمزدی به صرافی. در پلتفرم‌های مختلف فیوچرز دائمی، این نرخ متفاوت عمل می‌کند و می‌تواند بر سودآوری و هزینه‌های نگهداری پوزیشن‌ها تأثیرگذار باشد.
بایننس به عنوان بزرگترین صرافی ارز دیجیتال، از فرمول فاندینگ ریت نسبتاً استانداردی استفاده می‌کند که شامل نرخ بهره ثابت و پرمیوم ایندکس است. نرخ بهره ثابت معمولاً 0.01% برای هر دوره 8 ساعته در نظر گرفته می‌شود و نوسانات اصلی از بخش پرمیوم ایندکس نشأت می‌گیرد که به تفاوت قیمت فیوچرز و اسپات وابسته است. با آموزش فیوچرز بایننس این مسیر برای شما ساده‌تر خواهد شد.
بای‌بیت نیز از فرمولی مشابه بایننس برای محاسبه فاندینگ ریت استفاده می‌کند که شامل نرخ بهره و پرمیوم ایندکس است. به دلیل حجم بالای معاملات، فاندینگ ریت‌های بای‌بیت به طور لحظه‌ای با احساسات بازار (Bullish/Bearish Sentiment) و واگرایی قیمت اسپات و فیوچرز و همگرایی قیمت تغییر می‌کنند.
ممکن است در برخی مواقع به دلیل تفاوت در نحوه محاسبه عمق دفترچه سفارش برای پرمیوم ایندکس، نرخ‌های فاندینگ بای‌بیت با بایننس کمی متفاوت باشد.
دریبیت یک صرافی تخصصی در زمینه معاملات مشتقات و بورس متمرکز (CEX) است. فاندینگ ریت در دریبیت نیز بر اساس نرخ بهره و پرمیوم محاسبه می‌شود. با توجه به ماهیت تخصصی دریبیت، نوسانات فاندینگ ریت آن برای برخی آلت‌کوین‌ها یا دارایی‌های خاص، ممکن است متفاوت از صرافی‌های عمومی‌تر باشد.
کبرین به عنوان یک صرافی ایرانی، عمدتاً بر بازار اسپات تمرکز دارد، اما در صورت ارائه معاملات فیوچرز دائمی، باید مکانیزم فاندینگ ریت خاص خود را داشته باشد. صرافی‌های داخلی معمولاً از فرمول‌های مشابه با صرافی‌های بزرگ بین‌المللی استفاده می‌کنند. با این حال، به دلیل تفاوت در نقدینگی و عمق بازار داخلی، عمق دفتر سفارش، نوسانات فاندینگ ریت در والکس می‌تواند الگوهای خاص خود را نشان دهد.
ابزارهای رصد Funding Rate و تنظیم هشدار
برای هر معامله‌گر فیوچرز دائمی، رصد دقیق فاندینگ ریت و دریافت هشدارهای به موقع، از اهمیت بالایی برخوردار است. این ابزارها به شما کمک می‌کنند تا از تغییرات ناگهانی فاندینگ ریت مطلع شده و استراتژی‌های خود را بر اساس آن تنظیم کنید.
- داشبورد CryptoQuant و CoinGlass: کریپتوکوانت و CoinGlass دو پلتفرم تحلیلی پیشرو در حوزه ارزهای دیجیتال هستند که داشبوردهای جامعی برای رصد فاندینگ ریت ارائه می‌دهند. این داشبوردها، نرخ فاندینگ مثبت و منفی را برای دارایی‌های مختلف و در صرافی‌های گوناگون به صورت لحظه‌ای نمایش می‌دهند.
- افزودن اندیکاتور Funding به TradingView: تریدینگ ویو یک ابزار محبوب برای تحلیل تکنیکال است که امکان افزودن اندیکاتورهای مختلف را فراهم می‌کند. بسیاری از تریدرها از اندیکاتورهای ساخته شده توسط جامعه TradingView برای نمایش فاندینگ ریت به طور مستقیم روی نمودار قیمت استفاده می‌کنند. با این روش، می‌توانید در کنار تحلیل تکنیکال، فاندینگ ریت را نیز به عنوان یک شاخص Open Interest مهم در نظر بگیرید و تصمیمات معاملاتی بهتری بگیرید.
- نوتیفیکیشن تلگرام/ایمیل برای سقف های فاندینگ: برای دریافت هشدارهای لحظه‌ای در مورد فاندینگ ریت، می‌توانید از سرویس‌های ارائه‌دهنده نوتیفیکیشن استفاده کنید. برخی از پلتفرم‌های رصد فاندینگ ریت مانند CoinGlass امکان تنظیم هشدارهای سفارشی را از طریق تلگرام یا ایمیل فراهم می‌کنند.
پرسش‌های رایج کاربران (FAQ)
- آیا فاندینگ در معاملات اسپات هم اعمال می‌شود؟ خیر، فاندینگ ریت فقط در معاملات فیوچرز دائمی اعمال می‌شود و به معاملات اسپات مربوط نیست.
- Funding Fee چقدر روی لیکویید اثر دارد؟ فاندینگ فی به طور مستقیم مارجین شما را کم یا زیاد می‌کند و در اهرم‌های بالا می‌تواند به سرعت شما را به نقطه لیکوییدیشن برساند.
- حد «خطرناک» بودن Funding Rate چیست؟ حد مشخصی برای خطرناک بودن وجود ندارد.
- آیا می‌شود فاندینگ را دور زد؟ خیر، نمی‌توان فاندینگ ریت را به طور کامل دور زد، اما می‌توان با استراتژی‌های خاصی مانند آربیتراژ یا مدیریت پوزیشن، تأثیر آن را به نفع خود مدیریت کرد.
جمع‌بندی؛ سه نکته کلیدی پیش از ورود پوزیشن بعدی
پیش از ورود به هر پوزیشن جدید در معاملات فیوچرز دائمی، به یاد داشتن سه نکته کلیدی مرتبط با فاندینگ ریت (Funding rate) می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه‌تر و مدیریت بهتر ریسک کمک کند:
- همیشه فاندینگ ریت را بررسی کنید: قبل از باز کردن هر پوزیشن، حتماً نرخ فاندینگ فعلی و روند تاریخی آن را برای دارایی مورد نظرتان بررسی کنید. فاندینگ ریت‌های بسیار مثبت می‌توانند نشان‌دهنده اشباع خرید و ریسک بالای اصلاح باشند، در حالی که فاندینگ ریت‌های منفی شدید ممکن است به معنای آماده شدن بازار برای یک شورت اسکوییز باشند.
- تأثیر فاندینگ بر لیکوییدیشن را در نظر بگیرید: به خصوص اگر با اهرم بالا معامله می‌کنید، تأثیر هزینه‌های فاندینگ بر مارجین شما و نقطه لیکوییدیشن را جدی بگیرید. فاندینگ ریت‌های بالا که در جهت مخالف پوزیشن شما هستند، می‌توانند مارجین شما را سریع‌تر تحلیل ببرند و خطر لیکویید شدن را افزایش دهند.
- به دنبال فرصت‌های آربیتراژ یا کسب درآمد از فاندینگ باشید: اگر شرایط بازار فراهم بود و نرخ فاندینگ به شدت مثبت بود، می‌توانید به استراتژی‌هایی مانند لانگ اسپات + شورت فیوچرز برای کسب درآمد از پرداخت‌های فاندینگ مثبت فکر کنید. همچنین، بررسی تفاوت فاندینگ ریت‌ها بین صرافی‌های مختلف می‌تواند فرصت‌های آربیتراژ ایجاد کند که در آن‌ها می‌توانید با ریسک نسبتاً کم، از این تفاوت‌ها سود ببرید.
آیا می‌خواهید از نوسانات مهم فاندینگ ریت که می‌توانند سیگنال‌های برگشت روند یا فرصت‌های سودآور باشند، باخبر شوید؟ با عضویت در فرم زیر هشدارهای لحظه‌ای فاندینگ ریت را مستقیماً دریافت کنید.
