نسبت MVRV چیست؟ نقشه راهِ تشخیص بیش‌ارزش‌گذاری و کم‌ارزش‌گذاری بازار

MVRV (Market Value to Realized Value) یک ابزار تحلیل آنچین است که با مقایسه ارزش بازار و ارزش تحقق‌یافته دارایی، میزان سود یا ضرر تجمیعی هولدرها را نشان داده و به برآورد نواحی ریسک در چرخه‌های قیمتی کمک می‌کند.

دو ستونِ MVRV

شاخص MVRV از مقایسه دو ستون اصلی به دست می‌آید که هر یک نماینده‌ای متفاوت از ارزش یک رمزارز هستند. در ادامه به بررسی این موارد می پردازیم:

 Market Value (ارزش بازار، مارکت‌کپ)

Market Value با ضرب قیمت لحظه‌ای هر کوین در تعداد کل کوین‌های در گردش محاسبه می‌شود. این شاخص یک برآورد از سرمایه تئوریک کل بازار یک رمزارز را در لحظه ارائه می‌دهد.

Realized Value (ارزش تحقق‌یافته)

Realized Value مجموعِ ارزش تمام خروجی‌های خرج‌نشده (UTXO) بر اساس آخرین قیمتی است که آن کوین جابه‌جا شده است. این شاخص تصویری واقعی‌تر از «هزینه تمام‌شده» یا میانگین قیمت خریدی که دارندگان واقعی برای دارایی خود پرداخت کرده‌اند را نشان می‌دهد.

فرمول ساده اما راهبردی

MVRV ابزاری قدرتمند در تحلیل آنچین است که با یک فرمول ساده، بینشی عمیق از وضعیت سودآوری و ریسک بازار ارائه می‌دهد:

نتیجه:

• MVRV > 1: وقتی MVRV بالاتر از ۱ است، به این معنی است که بازار بالاتر از بهای تمام‌شده متوسط (Realized Value) تمامی کوین‌های موجود در گردش معامله می‌شود. این وضعیت نشان‌دهنده این است که بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاران در سود تحقق‌نیافته هستند.
• MVRV < 1: وقتی MVRV کمتر از ۱ است، نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از کوین‌ها در ضرر تحقق‌نیافته قرار دارند. این وضعیت معمولاً به عنوان یک منطقه بالقوه برای انباشت (Accumulation Zone) و کف قیمتی در یک Bear Market در نظر گرفته می‌شود، زیرا بسیاری از هولدرها در ضرر هستند و فشار فروش ممکن است کاهش یابد.

چگونه از MVRV بخوانیم؟ سه ناحیه کلیدی

شاخص MVRV یک ابزار قدرتمند برای درک رفتار سرمایه‌گذاران و شناسایی نواحی احتمالی کف و سقف بازار در چرخه‌های قیمتی ارزهای دیجیتال است. می‌توان آن را به سه ناحیه کلیدی تقسیم کرد:

1. زون انباشت (MVRV ≤1)

وقتی MVRV برابر یا کمتر از ۱ است، به این معناست که بخش بزرگی از کوین‌ها در ضرر تحقق‌نیافته قرار دارند. در این ناحیه، معمولاً هولدرهای قدیمی (Old Holders) که کوین‌های خود را مدت‌ها پیش خریده‌اند، نسبت به قیمت‌های فعلی ضرر کمتری می‌بینند و یا حتی در سود باقی می‌مانند، و این ارزش بازار را تعیین می‌کند. این منطقه اغلب به عنوان ناحیه انباشت (Accumulation Zone) شناخته می‌شود، جایی که ریسک نزولی محدود است و فرصت خرید برای سرمایه‌گذاران بلندمدت فراهم می‌شود.

2. محدوده خنثی (1 < MVRV < 3)

در این محدوده، یعنی وقتی MVRV بین ۱ و تقریباً ۳ قرار دارد، یک توازن نسبی بین سود و ضرر در بازار وجود دارد. قیمت بالاتر از میانگین بهای تمام شده است، اما هنوز به سطوح حباب‌گونه نرسیده است. این ناحیه معمولاً سیگنال قطعی برای خرید یا فروش نمی‌دهد و نشان‌دهنده یک بازار در حال رشد پایدار یا خنثی است.

3. زون حباب (MVRV ≥ 3 – 4)

وقتی MVRV به ۳ یا بالاتر (تا ۴ یا حتی بیشتر) می‌رسد، نشان می‌دهد که سود کلان روی کاغذ برای اکثریت قریب به اتفاق هولدرها به وجود آمده است. در این ناحیه، دارایی به طور قطع بیش از حد ارزش‌گذاری شده است و احتمال فشار فروش سنگین توسط کسانی که قصد شناسایی سود دارند، به شدت افزایش می‌یابد. این منطقه معمولاً به عنوان زون حباب (Bubble Zone) یا نزدیکی سقف‌های محلی (Local Tops) در چرخه‌های بازار شناخته می‌شود.

با درک این سه ناحیه، می‌توانید از MVRV به عنوان یک قطب‌نمای آنچین برای تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه‌تر در بازار ارزهای دیجیتال استفاده کنید.

کاربردهای عملی نسبت MVRV

نسبت MVRV فراتر از یک شاخص صرف، ابزاری قدرتمند در تحلیل آنچین است که کاربردهای عملی متعددی برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در بازار ارزهای دیجیتال دارد:

• تشخیص فازهای چرخه بازار (انباشت، توزیع، حباب): MVRV به وضوح نواحی را که دارایی بیش از حد ارزان (زون انباشت)، خنثی (متعادل) یا بیش از حد گران (زون حباب) است، نشان می‌دهد. این ویژگی به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا فاز کنونی چرخه بازار را تشخیص داده و بر این اساس موقعیت خود را تنظیم کنند.
• طراحی استراتژی DCA (میانگین‌گیری هزینه دلاری) / فروش پله‌ای: با استفاده از MVRV، می‌توان نقاط بهینه برای شروع DCA را در نواحی پایین (زیر ۱) شناسایی کرد، جایی که ریسک نزولی کم و فرصت انباشت بالاست. به همین ترتیب، در نواحی بالای MVRV (مثلاً بالای ۳)، می‌توان استراتژی فروش پله‌ای را برای شناسایی سود و کاهش ریسک فعال کرد.
• مقایسه‌ی ریسک بین دارایی‌ها (BTC در مقابل ETH و سایر آلت‌کوین‌ها): نسبت MVRV را می‌توان برای دارایی‌های مختلف مانند بیت‌کوین (BTC) در مقابل اتریوم (ETH) یا سایر آلت‌کوین‌ها محاسبه و مقایسه کرد. این مقایسه نشان می‌دهد که کدام دارایی در حال حاضر در فاز ریسک بالاتری قرار دارد یا فرصت خرید بهتری را ارائه می‌دهد، که به مدیریت ریسک سبد سرمایه‌گذاری کمک می‌کند.
• ایجاد فیلتر در تحلیل آنچین ترکیبی (مثلاً MVRV + NUPL): MVRV می‌تواند به عنوان یک فیلتر قدرتمند در کنار سایر شاخص‌های آنچین عمل کند. به عنوان مثال، ترکیب MVRV با شاخص NUPL (Net Unrealized Profit/Loss) می‌تواند سیگنال‌های قوی‌تری برای نقاط ورود و خروج ارائه دهد، زیرا هر دو شاخص وضعیت سود و زیان تجمیعی در بازار را از زوایای کمی متفاوت بررسی می‌کنند. این ترکیب به بهبود دقت پیش‌بینی‌ها کمک می‌کند.

محدودیت‌ها و هشدارها

با وجود قدرت تحلیلی بالا، نسبت MVRV نیز مانند هر شاخص دیگری دارای محدودیت‌ها و هشدارهایی است که برای استفاده مؤثر از آن باید در نظر گرفته شوند:

• حساس به نوسان قیمت کوینِ بومی: MVRV به طور مستقیم تحت تأثیر قیمت لحظه‌ای دارایی قرار دارد. نوسانات شدید و ناگهانی قیمت در کوین بومی می‌تواند سیگنال‌های گمراه‌کننده‌ای ایجاد کند که به سرعت تغییر می‌کنند و نیاز به تفسیر دقیق دارند.
• سطح‌های “جادویی” (۱، ۳.۷ و…) در گذر زمان تغییرپذیرند؛ به آن‌ها اتکا نکنید: هرچند نواحی خاصی (مانند MVRV = 1 یا MVRV = 3.7) در گذشته به عنوان کف یا سقف عمل کرده‌اند، اما بازار کریپتو دائماً در حال تکامل است. این سطوح “جادویی” ثابت نیستند و ممکن است در چرخه‌های آتی بازار تغییر کنند، لذا نباید به طور کورکورانه به آن‌ها تکیه کرد.
• برای معاملات کوتاه‌مدت مناسب نیست؛ دیدگاه ≥ چند هفته: MVRV یک شاخص کلان‌نگر است و برای شناسایی روندهای بلندمدت و فازهای چرخه‌ای بازار طراحی شده است. استفاده از آن برای تصمیم‌گیری در معاملات روزانه یا کوتاه‌مدت (کمتر از چند هفته) توصیه نمی‌شود؛ زیرا سیگنال‌های آن ممکن است با تأخیر همراه باشند.
• امکان تغییر رفتار بازار با ظهور محصولات نو (ETF، استیکینگ و…): ورود محصولات مالی جدید مانند ETFهای اسپات بیت‌کوین، ظهور پروتکل‌های استیکینگ گسترده، و افزایش نهادهای بزرگ، می‌توانند رفتار سنتی بازار را تغییر دهند. این تحولات می‌توانند بر روابط MVRV با قیمت تأثیر بگذارند و نیاز به بازنگری در تفسیرهای سنتی دارند.

گام‌به‌گام استفاده در عمل

برای بهره‌برداری مؤثر از نسبت MVRV در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری خود، می‌توانید این مراحل عملی را دنبال کنید:

1. داده روزانه MVRV را از Glassnode یا CryptoQuant بگیرید: به پلتفرم‌های تحلیل آنچین معتبر مانند Glassnode یا CryptoQuant مراجعه کرده و نمودار یا داده‌های روزانه MVRV را برای دارایی مورد نظر خود (مثلاً بیت‌کوین) استخراج کنید. این پلتفرم‌ها معمولاً امکان مشاهده رایگان داده‌های تاریخی را فراهم می‌کنند.
2. خط روند میانگین ۹۰ روزه را اضافه کنید تا نوسان کم شود: برای فیلتر کردن نویزهای روزانه و مشاهده روندهای پایدارتر، یک میانگین متحرک (Moving Average) ۹۰ روزه (یا سایر دوره‌های مناسب مانند ۳۰ یا ۱۸۰ روزه) به نمودار MVRV اضافه کنید. این کار به هموار کردن نوسانات کمک کرده و سیگنال‌های واضح‌تری ارائه می‌دهد.
3. عبور از مرزهای ۱ و ۳ را به چشم «هشدار» ببینید، نه دستور فوری: به جای اینکه عبور MVRV از سطوح کلیدی (مانند ۱ برای ناحیه انباشت یا ۳ برای ناحیه حباب) را به عنوان دستور قطعی برای خرید یا فروش فوری در نظر بگیرید، آن را به عنوان یک «هشدار» (Alert) مهم تلقی کنید. این هشدار به شما می‌گوید که زمان بررسی دقیق‌تر سایر شاخص‌ها و تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال فرا رسیده است.
4. ورود/خروج را به‌صورت پله‌ای بر اساس سبد و تحمل ریسک تنظیم کنید: بر اساس هشدارهای MVRV و تحلیل‌های تکمیلی خود، استراتژی ورود (خرید) یا خروج (فروش) از بازار را به صورت پله‌ای (DCA) و متناسب با سبد سرمایه‌گذاری (Portfolio) و تحمل ریسک شخصی خود تنظیم کنید. به عنوان مثال، می‌توانید در ناحیه MVRV زیر ۱، خرید پله‌ای را آغاز کرده و در بالای ۳، فروش پله‌ای را در نظر بگیرید.

مشتقات مهمِ MVRV

شاخص MVRV پایه‌ای برای توسعه ابزارهای تحلیلی پیچیده‌تر و دقیق‌تر در حوزه آنچین فراهم آورده است. دو مورد از مهم‌ترین مشتقات آن عبارتند از:

MVRV-Z Score

MVRV-Z Score با اندازه‌گیری انحراف معیار Market Cap (ارزش بازار) از Realized Cap (ارزش تحقق‌یافته) محاسبه می‌شود. این شاخص با نرمال‌سازی داده‌ها، به طور شفاف‌تر و دقیق‌تری می‌تواند پیک‌ها (اوج‌ها) و کف‌های (فرودها) تاریخی قیمت را در چرخه‌های قبلی بازار نشان دهد. دور شدن زیاد از حد از میانگین (انحراف معیار بالا)، اغلب نشان‌دهنده نواحی افراطی (بیش‌خرید یا بیش‌فروش) در بازار است و سیگنال‌های واضح‌تری برای ورود یا خروج ارائه می‌دهد.

MVRV-Long/Short

MVRV-Long/Short با تفکیک MVRV به دو گروه هولدرهای بلندمدت (Long-Term Holders – LTHs) که کوین‌های خود را برای بیش از ۱۵۵ روز نگهداری کرده‌اند، و هولدرهای کوتاه‌مدت (Short-Term Holders – STHs)، بینش عمیق‌تری را فراهم می‌کند.

این تفکیک به فهم بهتر از انگیزه واقعی فروش در بازار کمک می‌کند؛ مثلاً، اگر هولدرهای کوتاه‌مدت در سود باشند و هولدرهای بلندمدت هنوز در ضرر، این می‌تواند نشانه‌ای متفاوت از زمانی باشد که هر دو گروه در سود یا ضرر هستند. این شاخص به درک این موضوع که کدام گروه از سرمایه‌گذاران در حال شناسایی سود یا ضرر هستند، کمک می‌کند.

مطالعه موردی – چرخه ۲۰۲۱ بیت‌کوین

چرخه بازار بیت‌کوین در سال ۲۰۲۱، نمونه‌ای بارز از کاربرد و دقت شاخص MVRV در شناسایی نقاط مهم بازار بود. با بررسی رفتار MVRV در آن سال، می‌توان فازهای کلیدی را مشاهده کرد:

• ژانویه ۲۰۲۱: MVRV≈3.5⇒ سقف اول در ۴۲ هزار $: در اوایل سال ۲۰۲۱، با رسیدن قیمت بیت‌کوین به حدود ۴۲,۰۰۰ دلار، شاخص MVRV تقریباً به ۳.۵ رسید. این سطح، که به زون حباب نزدیک بود، سیگنال داد که بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاران در سود قابل توجهی قرار دارند و زمینه را برای یک اصلاح قیمتی فراهم کرد. این نشان‌دهنده یک سقف محلی بود که پس از آن، بازار شاهد افت قیمت شد.
• ژوئن ۲۰۲۱: سقوط تا ۱.۲ ⇒ فاز انباشت مجدد حوالی ۳۰ هزار $: پس از اصلاح اولیه، در ماه ژوئن ۲۰۲۱، قیمت بیت‌کوین تا حدود ۳۰,۰۰۰ دلار کاهش یافت و شاخص MVRV نیز تا حوالی ۱.۲ سقوط کرد. این سطح، بسیار نزدیک به زون انباشت (MVRV ≤ ۱) بود و نشان داد که بخش قابل توجهی از بازار در ضرر تحقق‌نیافته قرار دارد. این دوره به عنوان یک فاز انباشت مجدد برای سرمایه‌گذاران بلندمدت عمل کرد.
• نوامبر ۲۰۲۱: قله نهایی با MVRV≈3.9⇒ واگرایی قیمت و ورود به زمستان: در نوامبر ۲۰۲۱، بیت‌کوین به بالاترین قیمت خود یعنی حدود ۶۹,۰۰۰ دلار رسید، اما شاخص MVRV تنها تا تقریباً ۳.۹ بالا رفت و نه به سطوح بسیار بالاتر از چرخه‌های قبلی. این واگرایی بین قیمت که سقف جدیدی ثبت کرد و MVRV که نتوانست به سطوح حباب شدید قبلی برسد، یک سیگنال هشداردهنده قوی بود. این موضوع نشان داد که سود کلی تحقق‌نیافته به نسبت چرخه‌های قبلی کمتر است و پتانسیل رشد از این نقطه محدود شده است، که در نهایت به ورود بازار به زمستان کریپتویی (Bear Market) منجر شد.

پرسش‌های متداول

1. آیا می‌توان از MVRV برای آلت‌کوین‌ها استفاده کرد؟ بله، می‌توان از MVRV برای آلت‌کوین‌ها استفاده کرد، اما تفسیر آن به دلیل نقدینگی و تاریخچه قیمتی متفاوت آلت‌کوین‌ها ممکن است پیچیده‌تر باشد و نیاز به احتیاط بیشتری دارد.
2. عدد «۱» همیشه مرز امن است؟ خیر، گرچه MVRV کمتر از ۱ معمولاً ناحیه انباشت و ریسک پایین تلقی می‌شود، اما بازار می‌تواند برای مدتی طولانی در این ناحیه باقی بماند یا حتی بیشتر از آن نزول کند؛ پس همیشه مرز “امن” مطلق نیست.
3. MVRV منفی داریم؟ خیر، MVRV همیشه یک عدد مثبت است، زیرا Market Value و Realized Value که هر دو از قیمت و تعداد کوین‌ها به دست می‌آیند نمی‌توانند منفی باشند.

جمع بندی

نسبت MVRV ابزاری آنچین است که با مقایسه ارزش بازار لحظه‌ای یک دارایی با مجموع قیمت آخرین جابجایی تمامی کوین‌های آن،  میزان سود یا ضرر تجمیعی هولدرها را نشان می‌دهد. این شاخص به تحلیلگران کمک می‌کند تا فازهای مختلف چرخه قیمتی را شناسایی کرده و نواحی ریسک یا فرصت را در بازار ارزهای دیجیتال برآورد کنند.