آیا قصد ورود به بازارهای مالی دیجیتال را دارید؟ آیا به دنبال مسیری برای افزایش سرمایه خود هستید؟ بسیاری از افرادی که قصد ورود به بازارهای مالی دیجیتال را دارند، از تفاوت فارکس و کریپتو مطلع نیستند.
درواقع، فارکس و کریپتوکارنسی به عنوان دو گزینه اصلی برای سرمایه‌گذاری و معامله‌گری به حساب می‌آیند؛ به همین دلیل در این مطلب تمام آنچه در رابطه با این دو گزینه نیاز دارید را در اختیارتان قرار می‌دهیم.
تصویر کلی دو بازار
فارکس (Forex) به عنوان یک بازار جهانی غیرمتمرکز برای خرید و فروش ارزها محسوب می‌شود که از بزرگترین بازارهای مالی در جهان به شمار می‌آید و روزانه تریلیون‌ها دلار در آن مبادله می‌شود. در مقابل، کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) نوعی پول دیجیتال است که برای تسهیل معاملات و همینطور افزایش سرعت تراکش مورد استفاده قرار می‌گیرد و بر اساس بلاکچین راه‌اندازی شده است. با پیدایش کریپتو، دیگر نیازی به یک مرجع مرکزی همانند بانک‌ها و دولت‌ها برای مبادلات ارزی نیست.
یکی از مهم‌ترین تفاوت فارکس و کریپتو، در حجم معاملات روزانه آن‌هاست، به‌طوری‌که حجم معاملات روزانه فارکس به طور میانگین حدود ۶T$ بوده و حجم معاملات روزانه کریپتو حدود ۱–۲T$ است. از سوی دیگر، فارکس یک بازار غیرمتمرکز (OTC) است، به این معنی که معاملات به طور مستقیم بین دو طرف انجام می‌شود و هیچ مکان فیزیکی یا بورس متمرکزی برای این معاملات وجود ندارد. اما کریپتوکارنسی‌ها به صورت غیرمتمرکز عمل می‌کنند و توسط هیچ نهاد مرکزی کنترل نمی‌شوند. بدین ترتیب ماهیت متمرکز (Inter-bank) در برابر غیرمتمرکز (Blockchain) کاملا مشهود است.
تفاوت فارکس و کریپتو: ساعت کاری و دسترسی
یکی دیگر از تفاوت‌های اصلی این دو بازار، ساعت کاری و دسترسی به آن‌ها است که در ادامه به توضیح این موارد می‌پردازیم:
- فارکس: بازار فارکس ۲۴ ساعته، ۵ روز در هفته فعال است. این بازار از صبح دوشنبه در آسیا استرالیا و توکیو شروع به کار می‌کند و تا جمعه شب به وقت نیویورک ادامه دارد. دلیل این فعالیت پیوسته، وجود مراکز مالی بزرگ در سراسر جهان سیدنی، توکیو، لندن، نیویورک است که با بسته شدن یک بازار، بازار دیگر باز می‌شود و امکان معامله در مناطق زمانی مختلف را فراهم می‌سازد. با این حال، در آخر هفته‌ها این بازار تعطیل است.
- کریپتو: بر خلاف فارکس، بازار ارزهای دیجیتال ۲۴ ساعته، ۷ روز در هفته و بدون تعطیلی حتی در تعطیلات آخر هفته و رسمی فعالیت می‌کند. این ویژگی به دلیل ماهیت غیرمتمرکز و جهانی ارزهای دیجیتال است که بر روی شبکه‌های بلاکچین عمل می‌کنند و نیازی به ساعات کاری بانک‌ها یا بورس‌های سنتی ندارند. این دسترسی همیشگی، انعطاف‌پذیری بالایی را برای معامله‌گران در سراسر جهان فراهم می‌کند تا در هر زمان که بخواهند وارد معامله شده یا از آن خارج شوند.
تفاوت فارکس و کریپتو: نوسان قیمت و مدیریت ریسک
نوسان قیمت (Volatility) یکی از مهم‌ترین عواملی است که معامله‌گران در بازارهای مالی با آن روبه رو هستند و استراتژی‌های مدیریت ریسک در فارکس و کریپتوکارنسی به دلیل نقش متفاوت نوسانات، تفاوت‌های چشمگیری دارند.
- انحراف استاندارد جفت‌ارزهای اصلی < ۱٪ در روز: در بازار فارکس، جفت‌ارزهای اصلی (مانند EUR/USD, GBP/USD, USD/JPY) معمولاً نوسانات روزانه نسبتاً کمتری دارند. انحراف استاندارد آن‌ها در یک روز کاری اغلب کمتر از ۱ درصد است.
- انحراف روزانه بیت‌کوین و آلت‌کوین‌ها ۳ – ۱۵٪: بازار ارزهای دیجیتال به نوسانات شدید قیمتی شهرت دارد. بیت‌کوین Bitcoin (BTC) و Bybit و به‌ویژه آلت‌کوین‌ها (Altcoins) می‌توانند در یک روز تغییرات قیمتی ۳ تا ۱۵ درصدی یا حتی بیشتر را تجربه کنند.
از ابزارهای مدیریت ریسک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- Stop-Loss: این ابزار یک دستور از پیش تعیین شده برای بستن خودکار معامله در یک قیمت مشخص است تا از ضرر بیشتر جلوگیری شود. زمانی که قیمت به حد ضرر می‌رسد، معامله بسته خواهد شد.
- Take-Profit: این ابزار نیز یک دستور از پیش تعیین شده محسوب می‌شود که معامله را به طور خودکار در یک قیمت مشخص می‌بندد تا سود حاصل از معامله تضمین شود.
- Futures Funding Rate: فیوچرز فاندینگ ریت، پرداخت دوره‌ای بین معامله‌گران در بازار فیوچرز بوده که برای همگام‌سازی قیمت فیوچرز با قیمت لحظه‌ای (Spot) ارز دیجیتال طراحی شده است و می‌تواند بر سود و زیان معامله‌گران اهرم‌دار تأثیر بگذارد و یک عامل ریسک یا سودآوری محسوب شود.
تفاوت فارکس و کریپتو: نقدینگی و عمق بازار
از دیگر تفاوت فارکس و کریپتو می‌توان به نقدینگی Liquidity و عمق بازار اشاره کرد که به معامله‌گران نشان می‌دهند چقدر آسان می‌توانند دارایی‌ها را بدون تأثیر قابل توجه بر قیمت، خرید یا فروش کنند:
- EUR/USD با اسپرد میلی‌پیپی: بازار فارکس بزرگترین و نقدشونده‌ترین بازار مالی در جهان است. حجم عظیم معاملات روزانه و تعداد بالای شرکت‌کنندگان همانند بانک‌ها، مؤسسات مالی، شرکت‌ها و معامله‌گران باعث می‌شود که جفت‌ارزهای اصلی مانند EUR/USD از نقدینگی بسیار بالایی برخوردار باشند.
- آلت‌کوین‌های کوچک با لغزش بالا: در حالی که بیت‌کوین (BTC) و اتریوم Ethereum (ETH) نقدینگی قابل قبولی دارند، بسیاری از Altcoin کوچک‌تر (Smaller Altcoins) از نقدینگی بسیار پایین‌تری برخوردارند.
در فارکس، مارکت‌میکرهای بانکی با ارائه مداوم قیمت‌های خرید و فروش، نقدینگی عمیق و اسپرد ناچیز را تضمین می‌کنند. در مقابل، در کریپتوکارنسی، استخرهای نقدینگی صرافی‌ها و الگوریتم‌های بازارساز خودکار (AMM) نقش مشابهی را ایفا می‌کنند، اما عمق نقدینگی آن‌ها بسته به حجم بازار و دارایی مورد نظر، معمولا کمتر است.
تفاوت اهرم (Leverage) در فارکس و کریپتو
اهرم (Leverage) ابزاری است که به معامله‌گران اجازه می‌دهد با مبلغی بیش از سرمایه اولیه خود در بازار معامله کنند. این ابزار می‌تواند سودهای بالقوه را چند برابر کند، اما همزمان ریسک زیان‌های قابل توجه را نیز به شدت افزایش می‌دهد. اهرم در بازارهای فارکس و کریپتو با تفاوت‌های مهمی ارائه و مدیریت می‌شود:
- بروکرهای رگوله‌شده: بروکرهای فارکس یا Broker تحت نظارت نهادهایی مانند ESMA یا ASIC، اهرم‌های محدودی (مثلاً ۱:۳۰) را برای معامله‌گران خرد ارائه می‌دهند، اما برخی بروکرهای بدون رگوله تا ۱:۵۰۰ نیز اهرم می‌دهند.
- صرافی‌های کریپتو: صرافی‌های ارز دیجیتال معمولاً اهرم‌های بالاتری از ۱:۲ تا ۱:۲۰ ارائه می‌کنند و برخی صرافی‌های بزرگ مانند بایننس و بای‌بیت حتی تا ۱:۱۲۵ نیز اهرم می‌دهند.
- مارجین کال Margin Call، لیکوئیدیشن و مسیر تسویه: مارجین کال هشداری برای افزایش وثیقه بوده و لیکوئیدیشن بستن اجباری معامله برای جلوگیری از زیان بیشتر است. همچنین، مسیر تسویه نحوه نهایی کردن سود یا زیان به صورت نقدی در هر دو بازار ارائه می‌دهد.
تفاوت فارکس و کریپتو: قوانین و نظارت
قوانین و نظارت، یکی دیگر از تفاوت فارکس و کریپتو است که تأثیر مستقیمی بر امنیت، شفافیت و میزان اعتماد سرمایه‌گذاران می‌گذارد:
- فارکس: بازار فارکس تحت نظارت نهادهای مالی معتبری چون FCA (بریتانیا)، NFA (آمریکا)، CySEC (قبرس) و ASIC (استرالیا) فعالیت می‌کند. این نهادها با وضع قوانین و مقررات سختگیرانه، شفافیت بازار و امنیت سرمایه‌گذاران را تضمین می‌کنند.
- کریپتو: در بازار کریپتو، مقررات و قوانین هنوز بسیار پراکنده و در حال تکامل هستند. صرافی‌های متمرکز برای مبارزه با پولشویی (AML) و شناسایی مشتری (KYC) اقدام به احراز هویت می‌کنند، اما در پلتفرم‌های دیفای (DeFi) به دلیل ماهیت غیرمتمرکزشان، تقریباً هیچ ناظر مرکزی وجود ندارد که چالش‌های نظارتی جدی ایجاد می‌کند.
فاکتورهای بنیادی مؤثر بر قیمت
فاکتورهای بنیادی مؤثر بر قیمت در فارکس و کریپتو شامل موارد زیر می‌شوند:
- فارکس: در بازار فارکس، نرخ بهره تعیین‌شده توسط بانک‌های مرکزی و سیاست‌های پولی، مستقیماً بر ارزش ارزها تأثیر می‌گذارند. همچنین، شاخص‌های کلان اقتصادی مهمی نظیر گزارش حقوق و دستمزد غیرکشاورزی (NFP) و شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) از عوامل کلیدی هستند که با تأثیر بر انتظارات تورمی و رشد اقتصادی، نوسانات Volatility قابل توجهی را در قیمت جفت‌ارزها ایجاد می‌کنند.
- کریپتو: ارتقاهای مهم شبکه همانند اتریوم و طراحی اقتصادی توکن نقش مهمی در ارزش‌گذاری و پتانسیل رشد بلندمدت یک ارز دیجیتال دارند. از طرفی، ورود و سرمایه‌گذاری نهادهای مالی بزرگ و شرکت‌های سنتی به بازار کریپتو، با افزایش تقاضا، نقدینگی و مشروعیت، تأثیر قابل توجهی بر قیمت و ثبات ارزهای دیجیتال می‌گذارد.
تفاوت فارکس و کریپتو: کارمزد و هزینه معامله
- فارکس: اصلی‌ترین هزینه در فارکس، اسپرد Spread است که تفاوت بین قیمت خرید و فروش یک جفت‌ارز محسوب می‌شود و مستقیماً توسط بروکر دریافت می‌گردد. همچنین هزینه سواپ شبانه برای نگهداری موقعیت‌های معاملاتی باز در طول شب اعمال می‌شود و بر اساس تفاوت نرخ بهره ارزهای معامله شده محاسبه می‌گردد.
- کریپتو: در بازار کریپتو، صرافی‌ها برای هر معامله، کارمزد تیکر/میکر را دریافت می‌کنند که بسته به نوع سفارش متفاوت است. علاوه بر این، برای انجام تراکنش‌ها در بلاکچین‌هایی مانند اتریوم، کاربران باید Gas Fee بپردازند که هزینه پردازش و تأیید تراکنش توسط ماینرها/اعتبارسنج‌ها است.
ابزارهای تحلیل و پلتفرم‌ها
معامله‌گران در بازارهای مالی برای تحلیل و اجرای معاملات خود به ابزارها و پلتفرم‌های تخصصی نیاز دارند. اگرچه برخی از مفاهیم تحلیلی مشترک هستند، اما پلتفرم‌ها و جزئیات اجرایی در فارکس و کریپتو تفاوت‌های کلیدی دارند.
- فارکس: در بازار فارکس، پلتفرم‌های MetaTrader 4 (MT4) و MetaTrader 5 (MT5) به عنوان استانداردهای صنعتی شناخته می‌شوند و توسط اکثر بروکرها پشتیبانی می‌شوند. آن‌ها ابزارهای تحلیلی گسترده، قابلیت اجرای معاملات خودکار (Expert Advisors) و امکان شخصی‌سازی بالایی را ارائه می‌دهند. cTrader نیز یک پلتفرم پیشرفته با تمرکز بر شفافیت و سرعت اجرا است. TradingView نیز یک پلتفرم تحلیلی وب‌محور قدرتمند است که نمودارهای پیشرفته و اندیکاتورهای متنوعی را برای تحلیل هر دو بازار فارکس و کریپتو فراهم می‌کند.
- کریپتو: در بازار کریپتو، صرافی‌های متمرکز بزرگی مانند بایننس (Binance) و اوکی‌اکس (OKX) پلتفرم‌های اصلی برای معامله‌گری هستند که نمودارها، ابزارهای تحلیلی و انواع مختلف معاملات را ارائه می‌دهند. برای ورود به دنیای مالی غیرمتمرکز (DeFi)، کیف پول‌هایی مانند متامسک (MetaMask) ضروری هستند که به کاربران امکان تعامل با صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) مانند یونی‌سواپ (Uniswap) و پنکیک‌سواپ (PancakeSwap) را می‌دهند.
بسیاری از اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال رایج مانند میانگین متحرک نمایی (EMA) و شاخص قدرت نسبی (RSI) به طور گسترده در هر دو بازار فارکس و کریپتو برای شناسایی روندها، قدرت حرکت و نقاط ورود/خروج استفاده می‌شوند. با این حال، تفاوت عمده در عمق دفتر سفارش (Order Book Depth) است.
استراتژی‌های رایج در هر بازار
بازارهای فارکس و کریپتو، به دلیل تفاوت در ماهیت، نوسانات و ساعات کاری، استراتژی‌های معاملاتی متفاوتی را می‌طلبند که معامله‌گران برای کسب سود از آن‌ها بهره می‌برند:
فارکس
- اسکالپینگ با ۲–۵ پیپ (Scalping with 2-5 Pips): این استراتژی شامل انجام تعداد زیادی معامله در بازه‌های زمانی بسیار کوتاه بوده که هدف آن کسب سودهای ناچیز (۲ تا ۵ پیپ) از نوسانات کوچک قیمت است. اسکالپرها به تحلیل تکنیکال قوی، سرعت عمل بالا و اسپرد پایین نیاز دارند.
- (Carry Trade): در این استراتژی، معامله‌گر ارزی با نرخ بهره پایین را قرض گرفته و آن را برای خرید ارزی با نرخ بهره بالاتر استفاده می‌کند تا از تفاوت نرخ بهره کسب سود کند. این استراتژی برای بازه‌های زمانی بلندمدت مناسب است و به ثبات نسبی بازار نیاز دارد.
- خبرخوانی (News Trading): این استراتژی بر اساس انتشار داده‌های اقتصادی مهم (مانند نرخ بهره، گزارش اشتغال، CPI) بنا شده است. معامله‌گران سعی می‌کنند با پیش‌بینی واکنش بازار به اخبار، قبل یا بلافاخت پس از انتشار خبر، وارد معامله شوند و از نوسانات شدید قیمت بهره ببرند.
کریپتو
- هودل (HODL): این استراتژی که از واژه “Hold” با املای اشتباه نشأت گرفته، به معنای “خرید و نگهداری” بلندمدت ارزهای دیجیتال، صرف‌نظر از نوسانات کوتاه‌مدت بازار است. هودل‌کنندگان به پتانسیل رشد بلندمدت فناوری بلاکچین و پروژه مورد نظر خود باور دارند.
- سوئینگ بر اساس مقاومت/حمایت (Swing based on Resistance/Support): در این استراتژی، معامله‌گران سعی می‌کنند از نوسانات قیمت در یک بازه زمانی متوسط سود کسب کنند. آن‌ها با شناسایی سطوح حمایت و مقاومت، در نزدیکی حمایت، خرید و در نزدیکی مقاومت فروش انجام می‌دهند.
- آربیتراژ صرافی‌ها (Exchange Arbitrage): این استراتژی شامل خرید یک ارز دیجیتال در یک صرافی با قیمت پایین‌تر و فروش همزمان آن در صرافی دیگر با قیمت بالاتر است. تفاوت قیمت بین صرافی‌ها، سود آربیتراژور را تشکیل می‌دهد؛ هرچند به سرعت عمل بسیار بالا و کارمزد تراکنش پایین نیاز دارد.
کدام بازار برای چه تیپ شخصیتی؟
انتخاب بازار مالی مناسب تا حد زیادی به تیپ شخصیتی، میزان تحمل ریسک و اهداف سرمایه‌گذاری فرد بستگی دارد:
- ریسک‌گریز با سرمایه بزرگ → فارکس: افراد ریسک‌گریز که سرمایه قابل توجهی دارند و به دنبال بازدهی پایدارتر با نوسانات کنترل‌شده‌تر هستند، ممکن است بازار فارکس را ترجیح دهند.
- ریسک‌پذیر و عاشق فناوری → کریپتو: کسانی که تحمل ریسک بالایی دارند و به فناوری‌های نوین مانند بلاکچین علاقه نشان می‌دهند، بازار کریپتوکارنسی را جذاب‌تر می‌یابند.
- امکان ترکیب پورتفو برای تنوع و هجینگ: برای کاهش ریسک کلی و بهینه‌سازی بازدهی، می‌توان پورتفو سرمایه‌گذاری را با ترکیب دارایی‌هایی از هر دو بازار فارکس و کریپتو متنوع ساخت.
مسیر شروع قدم‌به‌قدم
تا به اینجا با تفاوت فارکس و کریپتو آشنا شدید. حالا وقت آن است تا مسیر شروع قدم‌به‌قدم در بازارهای مالی را به شما ارائه دهیم:
- انتخاب بروکر رگوله یا صرافی معتبر: ابتدا یک کارگزاری معتبر و تحت نظارت برای فارکس یا یک صرافی شناخته‌شده و امن برای کریپتو انتخاب کنید.
- افتتاح حساب دمو / ولت تست‌نت: برای آشنایی با محیط و تمرین بدون ریسک مالی، یک حساب آزمایشی (دمو) در فارکس یا یک ولت تست‌نت در کریپتو ایجاد کنید.
- تعیین پلن مدیریت سرمایه و حداکثر درصد ریسک: پیش از هر معامله، یک برنامه دقیق برای مدیریت سرمایه خود و حداکثر درصدی که مایلید در هر معامله ریسک کنید، تنظیم نمایید.
- ثبت اولین معامله با لوریج پایین: پس از آشنایی و برنامه‌ریزی، اولین معامله واقعی خود را با حجم کم و اهرم بسیار پایین یا بدون اهرم ثبت کنید تا با فرآیند واقعی آشنا شوید.
با توجه به موارد ارائه شده در این بخش می‌توانید به عنوان یک معامله‌گر در بازارهای مالی عمل کنید و بدرخشید. از اینکه تا انتهای این بخش با ما همراه بودید، از شما سپاسگزاریم.
