استخر نقدینگی (Liquidity Pool)، مجموعه‌ای از دارایی‌های دیجیتال است که توسط کاربران در یک قرارداد هوشمند قفل شده‌اند. این استخرها اساس کار صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) و سایر پروتکل‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) را تشکیل می‌دهند. به جای مدل سنتی خریدار و فروشنده، استخرهای نقدینگی به کاربران اجازه می‌دهند تا با استفاده از الگوریتم‌ها و بدون واسطه، دارایی‌ها را با یکدیگر مبادله کنند و به همین دلیل، به عنوان قلب تپنده دیفای شناخته می‌شوند. اگر می‌خواهید بدانید، استخر نقدینگی چیست؛ تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
تعریف کوتاه و مثال روزمره
استخر نقدینگی را تصور کنید که مانند یک صندوق مشترک است که همه افراد دارایی‌هایشان مثلاً دو نوع ارز دیجیتال را داخل آن می‌ریزند. به جای اینکه برای خرید و فروش یک دارایی، منتظر پیدا شدن خریدار یا فروشنده دیگری باشید، شما مستقیماً با دارایی‌های موجود در این صندوق معامله می‌کنید.
برای مثال، اگر بخواهید اتریوم خود را به دای (DAI) تبدیل کنید، نیازی نیست کسی را پیدا کنید که مایل به فروش دای در ازای اتریوم شما باشد؛ شما به سادگی اتریوم را به استخر می‌دهید و به مقدار معادل، دای از آن دریافت می‌کنید. افرادی که دارایی‌هایشان را در این صندوق قرار می‌دهند، درصدی از کارمزدهای هر معامله را به عنوان پاداش دریافت می‌کنند.
نقدینگی در بازار سنتی در برابر استخرهای نقدینگی بلاک‌چینی
اگر می‌خواهید بدانید، استخر نقدینگی چیست؛ باید بگوییم نقدینگی در بازارهای مالی، به آسانی خرید و فروش یک دارایی بدون تأثیر قابل توجه بر قیمت آن اشاره دارد. در بازارهای سنتی و بلاک‌چینی، روش تأمین این نقدینگی تفاوت‌های بنیادینی دارد که درک آن برای فعالان هر دو حوزه ضروری است.
از دفتر سفارش تا بازارساز خودکار (سیر تکامل)
در بازارهای مالی سنتی، دفاتر سفارش (Order Books) یا بازارساز خودکار (AMM)، که لیستی از سفارشات خرید و فروش هستند، نقدینگی را تامین می‌کنند و بازارسازان انسانی این سفارشات را تطبیق می‌دهند. اما در دیفای، بازارسازان خودکار (AMM) این روند را متحول کردند.
AMMها به جای دفاتر سفارش، از استخرهای نقدینگی (Liquidity Pools) یا Liquidity Pool در دیفای استفاده می‌کنند؛ کاربران دارایی‌های خود را در این استخرها قفل می‌کنند و الگوریتم‌ها به صورت خودکار قیمت‌ها را بر اساس عرضه و تقاضا تنظیم می‌کنند. این تغییر، امکان معاملات ۲۴/۷ و بدون نیاز به واسطه مرکزی را در دنیای بلاک‌چین فراهم کرده است.
استخر نقدینگی چگونه کار می‌کند؟
در این بخش می‌خواهیم بدانیم استخر نقدینگی چیست و چگونه کار می‌کند. آنها که در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و تأمین-کننده نقدینگی (Liquidity Provider/LP)اهمیت بالایی دارند، با مکانیزمی مبتنی بر قراردادهای هوشمند و الگوریتم‌های ریاضی، امکان تبادل دارایی‌ها را بدون نیاز به واسطه فراهم می‌کنند.
نقش قرارداد هوشمند و الگوریتم قیمت‌گذاری
در هسته هر استخر نقدینگی، یک قرارداد هوشمند قرار دارد که دارایی‌های قفل شده را نگهداری و قوانین تبادل آنها را به صورت خودکار اجرا می‌کند. این قرارداد از یک الگوریتم قیمت‌گذاری (بازارساز خودکار یا AMM) استفاده می‌کند؛ رایج‌ترین آن فرمول محصول ثابتk) = y ∗ x) است.
فرآیند افزودن و برداشت نقدینگی گام‌به‌گام (نمونه Uniswap V3)
برای افزودن نقدینگی، تأمین‌کنندگان (LPها) معمولاً مقادیر مساوی از دو توکن را به استخر واریز کرده و در ازای آن توکن‌های LP دریافت می‌کنند که سهمشان از استخر و کارمزدها را نشان می‌دهد؛ در Uniswap V3 می‌توانند محدوده قیمتی خاصی را برای نقدینگی خود تعیین کنند. برای برداشت نقدینگی، LPها توکن‌های LP خود را بازگردانده و دارایی‌های اصلی به همراه سهمشان از کارمزدها را دریافت می‌کنند، اما باید مراقب از دست دادن موقت (Impermanent Loss) باشند.
توکن LP چیست و چه کاربردهایی دارد؟
توکن‌های LP (Liquidity Provider Tokens) رسیدهای دیجیتالی هستند که به تأمین‌کنندگان نقدینگی (LPs) در ازای واریز دارایی‌هایشان به استخرهای نقدینگی اعطا می‌شود. این توکن‌ها صرفاً یک رسید نیستند، بلکه سندی از مالکیت شما بر بخشی از دارایی‌های موجود در استخر هستند.
محاسبه سهم، کارمزد و بازخرید
- محاسبه سهم: توکن‌های LP نمایانگر سهم متناسب شما از کل دارایی‌های قفل شده در یک استخر نقدینگی هستند. هرچه تعداد توکن‌های LP بیشتری داشته باشید، درصد بیشتری از آن استخر به شما تعلق دارد.
- محاسبه کارمزد: زمانی که کاربران دارایی‌ها را در استخر مبادله می‌کنند، کارمزدی پرداخت می‌کنند. این کارمزدها به استخر اضافه می‌شوند و ارزش کل استخر را افزایش می‌دهند؛ در نتیجه، ارزش توکن‌های LP شما نیز افزایش می‌یابد و هنگام بازخرید، سهم بیشتری از کارمزدها و دارایی‌های استخر را دریافت می‌کنید.
- بازخرید (Redemption): برای برداشت دارایی‌های خود از استخر نقدینگی، توکن‌های LP خود را به قرارداد هوشمند استخر باز می‌گردانید. در ازای آن، دارایی‌های اصلی خود به همراه سهم شما از کارمزدهای انباشته را دریافت می‌کنید، اما توجه داشته باشید که نسبت دارایی‌ها ممکن است به دلیل تغییرات قیمت در طول زمان (Impermanent Loss) تغییر کرده باشد.
فرصت‌های ثانویه: استیکینگ، وثیقه، NFT-LP
توکن‌های LP صرفاً برای بازخرید دارایی‌ها نیستند، بلکه خودشان می‌توانند به عنوان دارایی‌های با ارزش در اکوسیستم دیفای مورد استفاده قرار گیرند و فرصت‌های درآمدزایی ثانویه ایجاد کنند:
- استیکینگ (Staking) و فارمینگ بازدهی (Yield Farming): بسیاری از پروتکل‌های دیفای به شما اجازه می‌دهند توکن‌های LP خود را در قراردادهای هوشمند دیگری استیک کنید. با استیک کردن توکن‌های LP، می‌توانید پاداش‌های اضافی معمولاً به شکل توکن بومی پروتکل کسب کنید که این فرآیند به فارمینگ بازدهی معروف است.
- وثیقه برای وام‌گیری: در برخی پروتکل‌های وام‌دهی دیفای، می‌توانید توکن‌های LP خود را به عنوان وثیقه (Collateral) برای دریافت وام‌های ارز دیجیتال استفاده کنید. این قابلیت به شما امکان می‌دهد تا بدون نیاز به فروش دارایی‌های اصلی خود، نقدینگی به دست آورید و در عین حال به کسب درآمد از کارمزدهای نقدینگی ادامه دهید.
- NFT-LP (توکن‌های LP غیرقابل تعویض): در نسخه‌های جدیدتر AMMها مانند Uniswap V3، موقعیت‌های نقدینگی به جای توکن‌های LP قابل تعویض، به صورت NFT (Non-Fungible Tokens) نمایش داده می‌شوند. این NFT-LPها امکان نقدینگی متمرکز را فراهم می‌کنند و چون هر یک منحصر به فرد است، می‌توانند معامله شوند یا به عنوان وثیقه برای پروتکل‌های پیشرفته‌تر وام‌دهی مورد استفاده قرار گیرند.
سود و زیان؛ چگونه از استخر نقدینگی درآمد بسازیم؟
استخرهای نقدینگی نه تنها به فعالان دیفای اجازه می‌دهند تا دارایی‌های خود را به طور غیرمتمرکز مبادله کنند، بلکه فرصت‌های متعددی برای کسب درآمد نیز فراهم می‌آورند. با این حال، همانند هر سرمایه‌گذاری دیگری، درک ریسک‌ها و زیان‌های احتمالی نیز ضروری است.
کارمزد تراکنش و ییلد فارمینگ
- کارمزد تراکنش: اصلی‌ترین منبع درآمد برای تامین‌کنندگان نقدینگی (LPs)، دریافت درصدی از کارمزدهای تراکنش‌ها است. هر زمان که کاربری دارایی‌ها را در استخر مبادله می‌کند، کارمزدی پرداخت می‌شود که به صورت خودکار به استخر اضافه شده و بین LPها به نسبت سهمشان توزیع می‌شود.
- ییلد فارمینگ (Yield Farming): بسیاری از پروژه‌های دیفای برای تشویق کاربران به تامین نقدینگی در تامین نقدینگی یونی‌سواپ، پاداش‌های اضافی ارائه می‌دهند. این فرآیند که به ییلد فارمینگ معروف است، به LPها امکان می‌دهد علاوه بر کارمزدها، توکن‌های جدیدی را نیز به دست آورند.
وام‌گیری و وام‌دهی روی استخر
استخرهای نقدینگی فراتر از صرف مبادله دارایی‌ها هستند و می‌توانند بستری برای فعالیت‌های وام‌دهی و وام‌گیری در فضای دیفای باشند:
- وام‌دهی (Lending): در برخی پروتکل‌ها، کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را به استخرهایی واریز کنند که برای وام‌دهی به دیگران استفاده می‌شود. وام‌دهندگان در ازای تامین نقدینگی برای وام‌گیرندگان، سود دریافت می‌کنند که این سود از بهره پرداخت شده توسط وام‌گیرندگان تامین می‌شود.
- وام‌گیری (Borrowing): کاربران می‌توانند با وثیقه‌گذاری دارایی‌های خود در یک استخر نقدینگی، توکن‌های دیگری را وام بگیرند. این امکان به کاربران اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به فروش دارایی‌های خود، به نقدینگی دسترسی پیدا کنند.
- کارمزدهای بهره: هم وام‌دهندگان و هم پلتفرم ممکن است از طریق کارمزدهای بهره واریزی توسط وام‌گیرندگان درآمد کسب کنند. این مدل، دسترسی به سرمایه را در یک محیط غیرمتمرکز تسهیل می‌کند.
ریسک‌ها و چالش‌ها
استخرهای نقدینگی با وجود فرصت‌های جذاب برای کسب درآمد، بدون ریسک نیستند. درک این چالش‌ها برای هر تأمین‌کننده نقدینگی ضروری است تا تصمیمات آگاهانه‌ای بگیرد و از سرمایه خود محافظت کند.
زیان ناپایدار با جدول/مثال اعداد
زیان ناپایدار (Impermanent Loss) بزرگترین و مهم‌ترین ریسک برای تأمین‌کنندگان نقدینگی (LPs) است. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که نسبت قیمت دارایی‌ها در یک استخر نقدینگی تغییر کند، در مقایسه با حالتی که همان دارایی‌ها را به سادگی در کیف پول خود نگه داشته بودید. اگرچه نام آن ناپایدار است، اما اگر قیمت‌ها به نسبت اولیه بازنگردند، این زیان می‌تواند واقعی شود و منجر به از دست دادن سرمایه شود.
مثال عددی (Uniswap V2-like Pool):
فرض کنید یک استخر نقدینگی با جفت توکن ETH/USDC دارید.
- سناریو اولیه: شما 1 ETH (با قیمت 2000 دلار) و 2000 USDC به استخر اضافه می‌کنید. ارزش کل سرمایه شما در استخر 2000+2000=4000 دلار.
- سناریو تغییر قیمت ETH: قیمت ETH به 3000 دلار افزایش می‌یابد. به دلیل الگوریتم AMM، استخر به صورت خودکار دارایی‌ها را تنظیم می‌کند. اکنون ممکن است شما 0.816 ETH و 2449 USDC در استخر داشته باشید.
- ارزش سرمایه در استخر:816×3000+2449=2448+2449=4897 دلار.
- ارزش سرمایه در صورت نگهداری ساده (Hold): اگر 1 ETH و 2000 USDC را به سادگی در کیف پول نگه می‌داشتید 1×3000+2000=5000 دلار.
- زیان ناپایدار: 5000−4897=103 دلار. این 103 دلار زیان ناپایدار شما است. این زیان ممکن است با کارمزدهای جمع‌آوری شده توسط LP جبران شود، اما همیشه تضمینی برای آن وجود ندارد.
حملات هکری، Rug Pull و باگ قرارداد هوشمند
استخرهای نقدینگی در معرض حملات هکری و باگ‌های قرارداد هوشمند قرار دارند که می‌توانند منجر به از دست رفتن کامل وجوه قفل شده شوند. همچنین، ریسک Rug Pull کلاهبرداری توسعه‌دهندگان با برداشت ناگهانی وجوه در پروژه‌های جدید و کمتر شناخته شده وجود دارد.
لغزش قیمت و نقدینگی محدود
لغزش قیمت (Slippage) زمانی رخ می‌دهد که حجم سفارش یک معامله‌گر در مقایسه با نقدینگی استخر بزرگ باشد و قیمت نهایی را بدتر از انتظار کند. این پدیده در استخرهایی با نقدینگی محدود شدیدتر است و می‌تواند تجربه کاربری را ناخوشایند سازد.
انواع استخرهای نقدینگی و الگوریتم آنها
اگر می‌خواهید بدانید، استخر نقدینگی چیست؛ لازم است تا با انواع آن آشنا شوید. استخرهای نقدینگی در دیفای انواع مختلفی دارند که هر یک از الگوریتم‌های متفاوتی برای مدیریت قیمت و نقدینگی استفاده می‌کنند که در ادامه به توضیح آنها می‌پردازیم:
محصول ثابت (x*y=k)، جمع ثابت، استخر وزن‌دار، هیبریدی
- محصول ثابت ((Constant Product: رایج‌ترین نوع، مانند Uniswap V2، که در آن حاصل‌ضرب مقادیر دو توکن در استخر همیشه ثابت می‌ماند؛ با هر معامله، قیمت تغییر می‌کند و نقدینگی در تمام دامنه قیمتی پخش می‌شود.
- جمع ثابت (Constant Sum): برای توکن‌هایی با قیمت تقریباً ثابت مانند استیبل‌کوین‌ها استفاده می‌شود که در آن مجموع مقادیر توکن‌ها ثابت است و لغزش قیمت بسیار کمی دارند.
- استخر وزن‌دار (Weighted Pool): مانند Balancer، که امکان تعریف نسبت‌های مختلفی از توکن‌ها را مثلاً ۸۰/۲۰ یا ۵۰/۵۰ فراهم می‌کند، نه فقط ۵۰/۵۰؛ این ویژگی برای استخرهایی با بیش از دو توکن یا توکن‌هایی با ارزش بازار متفاوت مناسب است.
- هیبریدی (Hybrid): استخرهایی مانند Curve که ترکیبی از چندین الگوریتم را به کار می‌برند تا کارایی بالا را برای استیبل‌کوین‌ها فراهم کنند و در عین حال در خارج از محدوده قیمتی معمول، رفتار بازارساز خودکار معمولی را داشته باشند.
محدوده قیمتی متمرکز (Concentrated Liquidity)
محدوده قیمتی متمرکز (Concentrated Liquidity)، که توسط Uniswap V3 معرفی شد، به تأمین‌کنندگان نقدینگی (LPs) اجازه می‌دهد تا نقدینگی خود را تنها در یک محدوده قیمتی خاص ارائه دهند، نه در کل دامنه قیمتی. این ویژگی به LPs کمک می‌کند تا سرمایه خود را به شکل کارآمدتری به کار بگیرند و کارمزدهای بیشتری کسب کنند، زیرا نقدینگی آنها فقط در جایی که بیشتر مورد نیاز است فعال می‌شود. با این حال، نیاز به مدیریت فعال‌تری از سوی LP دارد تا نقدینگی همیشه در محدوده صحیح باقی بماند و از Impermanent Loss جلوگیری شود.
مقایسه استخرهای DEX و CEX؛ کوینکس چگونه استخر ایجاد کرد؟
استخرهای نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) بر مبنای قراردادهای هوشمند و بازارسازان خودکار (AMM) کار می‌کنند، جایی که کاربران نقدینگی را تأمین کرده و به صورت غیرمتمرکز ترید می‌کنند. در مقابل، صرافی‌های متمرکز (CEX) از دفاتر سفارش سنتی و بازارسازان داخلی برای تأمین نقدینگی استفاده می‌کنند.
کوینکس (CoinEx)، به عنوان یک CEX، با معرفی بازارساز خودکار کوینکس (CoinEx AMM) یک رویکرد هیبریدی را در پیش گرفت؛ این پلتفرم با ترکیب مزایای CEX و DEX، به کاربران اجازه می‌دهد تا با افزودن نقدینگی به استخرهای AMM داخلی آن، هم از کارمزدها سود ببرند و هم از طریق ماینینگ نقدینگی، پاداش دریافت کنند.
استخر نقدینگی در فارکس و تفاوت معنایی آن با کریپتو
در بازار فارکس (Forex)، استخر نقدینگی به معنای عمق و حجم کلی سفارشات خرید و فروش از سوی تمامی بازیگران بزرگ همانند بانک‌ها، موسسات است که امکان انجام معاملات بزرگ بدون تأثیر شدید بر قیمت را فراهم می‌کند.
این مفهوم، متمرکز و وابسته به بازارسازان بزرگ است. در مقابل، در کریپتو (DeFi)، استخر نقدینگی یک قرارداد هوشمند غیرمتمرکز است که دارایی‌های واریز شده توسط کاربران را نگهداری می‌کند و امکان مبادله خودکار ارزها را بدون واسطه فراهم می‌سازد. تفاوت اصلی در تمرکز در برابر عدم تمرکز و مکانیزم تأمین نقدینگی است.
۵ استخر محبوب برای شروع (یونی‌سواپ، پنکیک، کرِو، بالانسر، استخر وام Aave)
اگر به دنبال ورود به دنیای تأمین نقدینگی هستید، این ۵ پلتفرم محبوب می‌توانند گزینه‌های خوبی برای شروع باشند:
- یونی‌سواپ (Uniswap): بزرگترین و شناخته‌شده‌ترین صرافی غیرمتمرکز (DEX) بر بستر اتریوم، که با مدل AMM خود پیشگام است.
- پنکیک سواپ (PancakeSwap): محبوب‌ترین DEX بر روی زنجیره هوشمند بایننس (BNB Chain)، که کارمزدهای پایین‌تر و سرعت بالاتر را ارائه می‌دهد و گزینه‌ای عالی برای شروع است.
- کرِو (Curve): متخصص در مبادله استیبل‌کوین‌ها و دارایی‌های رپ شده، با لغزش قیمت بسیار پایین و کارایی بالا برای این نوع دارایی‌ها.
- بالانسر (Balancer): یک AMM انعطاف‌پذیر که امکان ایجاد استخرهای نقدینگی با وزن‌های دلخواه و بیش از دو توکن را فراهم می‌کند. درواقع نحوه کار AMM انعطاف دارد.
- استخر وام Aave: اگرچه عمدتاً یک پلتفرم وام‌دهی/وام‌گیری است، اما نقدینگی کاربران را در استخرها جمع‌آوری می‌کند تا امکان وام‌دهی و وام‌گیری غیرمتمرکز را فراهم سازد.
چک‌لیست انتخاب استخر؛ امنیت، TVL، کارمزد، تیم، ممیزی
انتخاب استخر نقدینگی مناسب برای تأمین سرمایه، تصمیمی مهم است که می‌تواند بر سودآوری و امنیت سرمایه شما تأثیر بگذارد. با توجه به ریسک‌های موجود، ارزیابی دقیق عوامل زیر قبل از مشارکت ضروری است:
- امنیت و سابقه پروتکل: سابقه و حوادث امنیتی گذشته پروتکل را بررسی کنید؛ پروژه‌های با سابقه طولانی‌تر و بدون هک، معمولاً امن‌تر تلقی می‌شوند. به اعتبار و تجربه تیم توسعه‌دهنده نیز توجه کنید، زیرا نشانه خوبی از قابلیت اطمینان است.
- ارزش کل قفل‌شده (Total Value Locked – TVL): اندازه و پایداری TVL استخر را بررسی کنید؛ TVL بالاتر معمولاً نشان‌دهنده نقدینگی عمیق‌تر و اعتماد بیشتر جامعه است که منجر به لغزش قیمت کمتر می‌شود. نوسانات شدید در TVL می‌تواند نشانه‌ای از بی‌ثباتی باشد.
- کارمزدها و بازدهی (APRs/APYs): ساختار کارمزد و بازدهی سالانه (APR/APY) ارائه شده توسط پروتکل را ارزیابی کنید؛ همیشه در نظر داشته باشید که بازدهی بالا ممکن است با ریسک زیان ناپایدار (Impermanent Loss) بیشتری همراه باشد، پس این ریسک را در محاسبات خود لحاظ کنید.
- ممیزی‌های امنیتی (Audits): بررسی کنید که آیا قراردادهای هوشمند پروتکل توسط شرکت‌های ممیزی معتبر، ممیزی شده‌اند یا خیر. گزارش‌های ممیزی را مطالعه کنید و از رفع باگ‌های حیاتی اطمینان حاصل کنید.
- جامعه و حاکمیت (Community & Governance): فعالیت جامعه کاربری پروژه را بسنجید؛ یک جامعه فعال می‌تواند نشانه خوبی از سلامت و پایداری باشد. همچنین بررسی کنید که آیا پروژه دارای مدل حاکمیت غیرمتمرکز است که به شما اجازه مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها را می‌دهد.
آینده استخرهای نقدینگی؛ لایه۲، بیمه، تراکنش بی‌واسطه NFT و…
آینده استخرهای نقدینگی روشن است و با پیشرفت‌های چشمگیر در راهکارهای لایه ۲، کارایی و مقیاس‌پذیری آنها به شدت افزایش می‌یابد. همچنین، شاهد ظهور بیمه‌های نقدینگی برای کاهش ریسک زیان ناپایدار و تسهیل تراکنش‌های بی‌واسطه NFT از طریق استخرها خواهیم بود، که همگی به سمت یک اکوسیستم دیفای کارآمدتر و در دسترس‌تر حرکت می‌کنند.
پرسش‌های متداول (FAQ)
- استخر نقدینگی چیست؟ استخر نقدینگی مجموعه‌ای از ارزهای دیجیتال است که در یک قرارداد هوشمند قفل شده‌اند تا امکان ترید غیرمتمرکز را فراهم کنند.
- زیان ناپایدار (Impermanent Loss) چیست؟ این زیان زمانی رخ می‌دهد که نسبت قیمت توکن‌های شما در استخر نقدینگی نسبت به زمانی که آنها را وارد کردید، تغییر می‌کند و ممکن است ارزش آنها کمتر از نگهداری ساده باشد.
- چطور می‌توانم از استخر نقدینگی کسب درآمد کنم؟ شما می‌توانید با تامین نقدینگی و دریافت بخشی از کارمزد تراکنش (Swap Fee) و همچنین از طریق ییلد فارمینگ، درآمد کسب کنید.
جمع‌بندی و توصیه عملی برای سرمایه‌گذار و معامله‌گر
برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران، استخرهای نقدینگی در دیفای فرصت‌های سودآوری را ارائه می‌دهند؛ اما با ریسک‌هایی مانند زیان ناپایدار و آسیب‌پذیری‌های امنیتی همراهند. همیشه قبل از مشارکت، تحقیقات کامل (DYOR) انجام دهید و تنها با سرمایه‌ای وارد شوید که توان از دست دادن آن را دارید. با درک دقیق مکانیسم‌ها و انتخاب پروتکل‌های معتبر، می‌توان از مزایای این ابزار قدرتمند در اکوسیستم دیفای بهره‌مند شد.
